De recent opgerichte stichting Meldpunt seksueel misbruik in pastorale relaties is een gezamenlijk initiatief van drie kerkverbanden: de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, de Nederlands Gereformeerde Kerken en de Christelijke Gereformeerde Kerken. Kennen andere denominaties een dergelijk meldpunt ook? Een inventarisatie.
Binnen de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland is de mogelijkheid van iets als een meldpunt wel eens besproken door het deputaatschap psychosociale hulpverlening, zegt woordvoerder A. A. Klein van het kerkelijk bureau in Barneveld. Er zijn echter geen plannen voor het oprichten daarvan.
Het kerkverband heeft een samenwerkingsovereenkomst met psychologenpraktijk Brouwer in Ridderkerk voor psychosociale hulpverlening aan de leden. Door deze overeenkomst worden lange wachtlijsten vermeden. „Overigens is het de kerkelijke weg om in zulke situaties contact op te nemen met de kerkenraad, of -als contact met de eigen ambtsdrager een barrière vormt om dingen bespreekbaar te maken- met de consulent van een naburige gemeente”, aldus Klein.
De Gereformeerde Gemeenten hebben evenmin een meldpunt waar seksueel misbruik door bijvoorbeeld ambtsdragers kan worden aangegeven. Mr. M. J. W. Hoek, tot voor kort secretaris van stichting De Vluchtheuvel van de Gereformeerde Gemeenten, gaat ervan uit dat een betrokken ambtsdrager met de klacht wordt geconfronteerd en dat die klacht via de kerkelijke weg, via kerkenraad en classis, wordt behandeld.
Mr. Hoek verwijst naar het boekje ”In Orde”, een handleiding voor de kerkelijke rechtspraak binnen de Gereformeerde Gemeenten. Daarin wordt gewaarschuwd voor het uitspelen van ambtsdragers die pastorale bijstand verlenen tegen ambtsdragers die een onderzoek instellen naar de feiten. Mr. Hoek vindt het om deze reden beter dat pastoraat en tuchtuitoefening door dezelfde ambtsdragers worden gedaan. „Uiteraard kan bij het onderzoek de hulpverlener worden gehoord van degene die de beschuldiging heeft ingediend.”
De kerkenraad kan de betrokken ambtsdrager vragen tijdelijk zijn ambtelijke werkzaamheden neer te leggen, of hem voor korte tijd schorsen. Mr. Hoek: „Het moet dan gaan om een zware beschuldiging of om een zaak die in de openbaarheid is gekomen.”
Omdat een onderzoek naar de juistheid van een beschuldiging doorgaans erg gevoelig ligt binnen een kerkenraad, vindt hij het van groot belang dat de onpartijdigheid gewaarborgd is. „Zelf heb ik er wel eens voor gepleit om in zo’n situatie het onderzoek te laten verrichten door de kerkenraad van een naastgelegen gemeente.”
In het verleden heeft het deputaatschap diaconale en maatschappelijke zorg van de Gereformeerde Gemeenten wel eens een ambtsdragersconferentie belegd waarop deze thematiek aan de orde kwam, aldus algemeen secretaris W. Drooger. Doel was dan vooral toerusting. „Bijvoorbeeld: hoe ga je er als ambtsdrager mee om als je alleen bij een gescheiden vrouw op bezoek moet?”
Ook de Gereformeerde Gemeenten in Nederland (GGN) kennen niet zoiets als een meldpunt seksueel misbruik in pastorale relaties. „Wij zijn maar een klein kerkverband”, zegt M. Meijering, secretaris van het deputaatschap psychosociale hulp. „Mocht er inderdaad sprake zijn van seksueel misbruik in pastorale relaties, dan hopen wij dat er deskundige hulp wordt ingeroepen.”
Uit ervaring weet hij dat de problematiek van seksueel misbruik in het algemeen, op open wijze wordt benoemd in de prediking. „Men moet in zo’n situatie hulp vragen, is dan de boodschap.” De GGN wenden zich voor hulpverlening tot instanties als De Vluchtheuvel, Eleos of stichting Schuilplaats.
De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) participeert in de SMPR, de interkerkelijke stichting tegen seksueel misbruik in pastorale relaties. Hieraan nemen ook de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland, de Oud-Katholieke Kerk in Nederland en de Remonstrantse Broederschap deel. De Doopsgezinde Broederschap en het Leger des Heils zijn waarnemer.
Doel van de SMPR is seksueel misbruik in pastorale relaties helpen bestrijden en voorkomen. Het samenwerkingsverband adviseert kerken, bevordert preventie en ontwikkelt rechtvaardige klachtenprocedures. Het meldpunt van de SMPR is ondergebracht bij het IKON-pastoraat (telefoon: 035-6215555).
De SMPR omschrijft seksueel misbruik in een pastorale relatie als „misbruik van macht of vertrouwen van een pastor ten opzichte van een gemeentelid of parochiaan, in de vorm van seksuele handelingen, seksuele toespelingen of uitnodigingen tot seksueel contact, meestal onder druk van geheimhouding.” Wie iets dergelijks meemaakt, aldus de stichting op haar website, „kan terecht bij een vertrouwenspersoon van de SMPR, met haar of zijn verhaal. Want seksueel misbruik treft niet alleen vrouwen, één op de vier slachtoffers is man.”
