Dr. A.J. Plaisier, missionair pionierspredikant in Amersfoort, hield zaterdagmiddag een lezing op de conferentie van de stichting Vrienden van dr. H.F. Kohlbrugge. Door het thema ”De persoon en betekenis van Blaise Pascal” stond de jaarlijkse Kohlbrugge-dag tegelijkertijd in het teken van het 400e geboortejaar van de grote Franse wiskundige, natuurkundige, filosoof en apologeet Blaise Pascal (1623–1662) en in het licht van de heruitgave van dr. W. Aalders’ proefschrift ”Pascal als apologetisch prediker”.

In zijn lezing ”Pascal als getuige van Christus in een postchristelijke tijd” belichtte dr. Plaisier, voormalig scriba van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), hoe Pascal het christelijk geloof verdedigde in zijn tijd van opkomend rationalisme en zogenoemde triomfen van de natuurwetenschap. Pascal heeft zijn geplande apologie nooit uitgegeven. De gevonden bundeltjes met notities werden postuum als ”Pensées” (“Gedachten”) uitgegeven. Wie het waagt in deze ”Pensées” te duiken, komt er nooit meer los van, zoals dr. Plaisier in zijn proefschrift over Nietzsche en Pascal (”De mens in het geding”) én in zijn lezing bewees.

Reisgenoot

Dr. H. Klink, hervormd predikant in Hoornaar, schetste in zijn lezing ”Dr. W. Aalders en Pascal, een levenslange reisgenoot” de wisselwerking tussen Pascal en de theoloog dr. W. Aalders (1909–2005), die in 1941 het proefschrift schreef ”Pascal als apologetisch prediker”.

Dr. Klink vertelde dat in de 400 gesprekken die hij met dr. Aalders voerde bijna altijd Blaise Pascal –door Aalders soms aangeduid als „mijn oude vriend Pascal”– ter sprake kwam. Volgens Klink nam Aalders mede door de invloed van Pascal steeds meer afstand van de theologie van Karl Barth (1886-1968). „In de vooroorlogse periode na 1933 van opkomend nazisme was Barths theologie een antidotum tegen de verheerlijking van Hitler als Heiland. De jonge Aalders waardeerde Karl Barth omdat het in die situatie hét antwoord op de nazipropaganda was. Aalders begreep later dat Karl Barths verstandelijke openbaringstheologie geen raad wist met de menselijke misère, waarop Pascal en de ethische theologen wel antwoorden wisten.”

Dr. Klink vertelde hoe Aalders in Basel in 1946 een persoonlijke ontmoeting met Karl Barth teleurstellend vond en over een bijgewoond college, beoordeeld als „oersaai”. In het boek ”De grote Ontsporing” (1971) neemt Aalders meer afstand van de barthiaanse theologie als zou het evangelie geen merkbare sporen trekken in schepping en geschiedenis.

Volgens Klink gaat Aalders dan inzien dat het Evangelie aansluit bij de vragen van het menselijke hart. Anders dan Barth, maar nu in het spoor van Augustinus, Luther en Pascal, ziet Aalders dat de grote levensvragen niet worden opgelost door rationele barthiaanse theologie. Pascal peilt veel dieper het wezen van de mens en God. De mens is een „onttroonde koning”, ondanks de menselijke misère is er een herinnering aan een vroegere „grandeur” (glorie). Deze herinnering aan die voorbijgegane grandeur, moet worden aangewakkerd om plaats te maken voor het Evangelie.

„Krijgt het hart van de mens in de doorsnee protestantse theologie wel de plaats die het toekomt?” zo beëindigde dr. Klink zijn lezing met een aanbeveling om van dr. W. Aalders te leren.

Preken

Op de Kohlbrugge-dag werd als verrassing een nieuwe publicatie van dr. H.F. Kohlbrugge gepresenteerd. Het boek met de titel ”In Zijn bruiloftszaal, preken rond de avondmaalsviering” is een bundel van niet eerder uitgegeven preken. Het boek bevat informatie over de avondmaalspraktijk in Elberfeld, twaalf preken van Kohlbrugge, negen voorbereidingspreken en zes preken voor de avondmaalszondag.

De samensteller, H. Boele, overhandigde het eerste exemplaar aan mr. W. van Leussen, voorzitter van de Stichting Vrienden van dr. H.F. Kohlbrugge. Volgens Boele blijkt uit de preken dat de Elberfeldse predikant ruimhartig en met klem nodigde tot de avondmaalstafel.