In september bekijkt de gemeenteraad of een intocht veilig en respectvol kan verlopen. Als daar twijfels over zijn, stelt de gemeente een afkoelingsperiode in van een of meer jaren, waarin in Staphorst geen openbare intochten mogen worden georganiseerd. Staphorst volgt daarmee een advies van onafhankelijke onderzoekers, die voor de gemeente hebben uitgezocht waardoor de intocht op 19 november vorig jaar uitliep op ernstige gewelddadigheden.

Op die dag kwamen leden van Kick Out Zwarte Piet (KOZP) naar Staphorst om te demonstreren tegen de deelname van zwarte pieten aan de intocht. Bij de afslag Staphorst op de A28 stonden tegendemonstranten KOZP op te wachten. Dat leidde tot ernstige ongeregeldheden en veel geweld van de kant van de tegendemonstranten, aldus de politie. Politie en ME grepen in en burgemeester Jan ten Kate vaardigde in allerijl een noodbevel uit. Er loopt onder meer nog een onderzoek van de Inspectie Justitie en Veiligheid naar het politieoptreden.

Groeiende ontevredenheid

De onderzoekers constateren dat er onvrede is in Staphorst. De opstandige reactie op de aankondiging van de KOZP-demonstratie had niet alleen te maken met de kwestie van zwarte piet, zeggen zij. Er is groeiende ontevredenheid over de (landelijke) overheid, mede door de coronamaatregelen, de opvang van statushouders en de stikstofproblemen. Veel Staphorstenaren zouden niet willen dat „een groep van buiten” naar Staphorst komt om verandering te eisen.

Volgens de onderzoekers had de gemeente mogelijk blinde vlekken bij de voorbereiding van de intocht en de aangekondigde demonstratie. Zo onderschatte de gemeente de bereidheid tot het gebruik van geweld en eigenrichting door de eigen bevolking. Men ging te veel uit van „het ideale verloop van de dag”. De gemeente werd vervolgens verrast door wat er gebeurde bij de A28. Er waren vooraf vooral praktische zaken geregeld.

De onderzoekers benadrukken dat het grondrecht om te mogen demonstreren is geschonden. Burgemeester Ten Kate: „Vrijheid van demonstratie is net zo belangrijk als andere grondrechten, zoals vrijheid van religie. De grondwet is geen keuzemenu. Aan grondrechten wordt niet getornd.” De raad van Staphorst praat dinsdag over het rapport.