Sinds 2010 is Kruijthoff (65) bezig geweest met zijn onderzoek naar genezing na het gebed. Grotendeels deed hij het naast zijn baan als huisarts. Afgelopen maandag promoveerde hij aan de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam.

Kruijthoff doet zijn verhaal thuis in zijn woonboerderij in het Zuid-Hollandse Bleskensgraaf, een dorp omgeven door polders. Op de piano staan de cadeaus uitgestald die Kruijthoff kreeg bij zijn promotie. Hij had alleen geld voor een goed doel gevraagd, maar kreeg toch allerlei presentjes, vertelt zijn vrouw. Zoals het boek ”De wonderen van de Heiland” van C.H. Spurgeon.

Ook zijn proefschrift ligt op het instrument. Een foto die zijn vrouw maakte, siert de voorkant. In een mistig polderlandschap schijnt een opkomende zon door de bomen. „Deze foto staat symbool voor het onderzoek”, vertelt Kruijthoff. „Het leven is niet louter halleluja, al doen sommige christelijke boeken je dat geloven. Er zijn lichtstralen, maar die schijnen door de takken en de mist van het leven heen. Ook wonderlijke genezingen gebeuren in de rauwe werkelijkheid van het leven.”

Wonderlijke genezingen, die heeft hij in de afgelopen jaren onder ogen gekregen. Het begon allemaal toen Janneke Vlot, een patiënte van Kruijthoff, in 2007 een gebedsgenezingsdienst van evangelist Jan Zijlstra bezocht. De vrouw leed bijna achttien jaar aan posttraumatische dystrofie, een pijnsyndroom waardoor ze al jaren grotendeels aan bed gekluisterd en rolstoelgebonden was. Tot die dienst van Zijlstra, waarin ze opstaat uit haar rolstoel, een rondje loopt en met haar zere voet op de grond stampt. Die zondagavond en -nacht fietst ze door de polder bij Bleskensgraaf alsof ze nooit anders gedaan heeft. Maandagmorgen belt ze Kruijthoff juichend op. „Ik dacht: wat ze nu vertelt is nagenoeg onmogelijk. Daarom heb ik gezegd dat ik bij haar zou komen kijken.”

Geboeid

De huisarts staat op dat moment sceptisch tegenover gebedsgenezing, vertelt hij. Maar door wat hij ziet bij Vlot, verandert zijn houding. „Ik nam daar bijzondere dingen waar. Ze stopte van de ene op de andere dag met de zware doses morfine, zonder onthoudingsverschijnselen. Ze kon ineens lange einden fietsen. Ik was meer dan geboeid, als christen en als dokter.” Hij werkt in 2009 mee aan een artikel in dagblad Trouw over de genezing van Vlot, krijgt veel reacties en begint een promotieonderzoek aan de VU. Zijn doel: de medische feiten achter wonderlijke genezingen onderzoeken.

Kruijthoff krijgt genoeg reacties: 83 mensen die geloven dat ze genezen zijn na het gebed, melden zich aan. Een deel valt af, 27 casussen worden door een team van medisch specialisten verder beoordeeld. Uiteindelijk bestempelen ze elf gevallen als medisch opmerkelijk, geen enkele casus krijgt het stempel wetenschappelijk onverklaard.

Welke casussen waren geschikt voor uw onderzoek?

„De criteria hebben we grotendeels overgenomen van het medische bureau in het Franse bedevaartsoord Lourdes. Daar heb ik een aantal dagen meegekeken. Het moet bijvoorbeeld gaan om een ernstige ziekte die duidelijk gediagnosticeerd is, met behulp van medische onderzoeken. Iemand met rugklachten kan veel last hebben, maar als je op foto’s niets afwijkends ziet, heb je te weinig objectieve gegevens. Verder moet de genezing niet verklaard kunnen worden door een behandeling die al is ingezet. En genezingen die te lang geleden plaatsvonden, waren niet geschikt omdat medische dossiers niet meer te achterhalen zijn.”

Elf opmerkelijke genezingen, is dat meer dan u had verwacht?

„Ja, ik vond het een flink aantal. We hebben geen enkele genezing wetenschappelijk onverklaard genoemd, maar in sommige gevallen hebben we daar wel over gediscussieerd. We zagen dossiers van mensen die vrijwel allemaal al jaren leden aan ernstige chronische aandoeningen en plots genazen. Stuk voor stuk indrukwekkende verhalen. Zo was er een man bij wie een spier in zijn schouder grotendeels was afgescheurd. Hij kon er niets mee en er stond al een operatie gepland. Tijdens een gebedsdienst had hij een genezingservaring en kon hij de arm ineens optillen. De klachten zijn niet meer teruggekomen en deze man is niet geopereerd.”

Om wat voor mensen en welke ziektebeelden ging het?

„Qua ziekten lieten de aanmeldingen een gevarieerd beeld zien: van MS tot psoriasis en van gehoorziekten tot anorexia. Opvallend vond ik dat veel mensen genezen waren nadat er in de kerk voor hen was gebeden, na persoonlijk gebed of soms tijdens een avondmaal. Slechts een deel van de mensen meldde zich aan na een ervaring tijdens een gebedsgenezingsdienst.”

Wetenschappelijk onderzoek naar gebedsgenezing is geen alledaagse bezigheid. Hoe waren de reacties uit de universitaire wereld?

„Ik vond het al verrassend dat ze aan de universiteit in Amsterdam ruimte boden aan een Zuid-Hollandse plattelandsarts. De reacties waren overwegend positief, al vonden sommige mensen, die religie en wetenschap volledig gescheiden willen houden, het maar zozo. Ik wilde niet dat er alleen christenen zouden meewerken aan het onderzoek, er waren ook agnostische medisch specialisten betrokken.”

Was het lastig om hen enthousiast te maken voor het onderwerp?

„Nee, helemaal niet. Ze waren, net als ik, geïnteresseerd en nieuwsgierig.”

Wat leert u voor uzelf uit deze studie?

„Ik ben onder de indruk geraakt van wat er met de mensen is gebeurd die meededen aan het onderzoek, en wat dat met hun geloof heeft gedaan. Ze werden niet puur en alleen genezen van hun lichamelijke ziekte, maar richtten zich bijvoorbeeld ook minder op het materiële, of zetten zich vaker in voor een ander. We leven in een samenleving waarin de schaduwzijde van religie vaak wordt benadrukt. Geloof is vaak negatief in de aandacht. Maar er zijn ook mensen met heel positieve ervaringen, bij wie het geloof veel betekent en ook veel verandert in hun leven. Dat vind ik mooi en bemoedigend.”

Wat wilt u zeggen tegen christenen die sceptisch staan tegenover gebedsgenezing?

„Ik denk dat het goed is om een open houding aan te nemen. Deze studie maakt duidelijk dat stereotype beelden niet opgaan. Genezing gebeurt niet alleen in gebedsgenezingsdiensten waar een bepaalde atmosfeer wordt opgeroepen door een spreker en door muziek. Ook mensen met een reformatorische achtergrond meldden zich aan voor mijn onderzoek. Het lijkt mij mooi als we in de reformatorische kring meer aandacht hebben voor ziekenzalving, zoals beschreven in Jakobus 5. Zodat christenen die in hun eigen gemeente geen ruimte ervaren om te bidden voor genezing, niet naar een gebedsgenezingsdienst hoeven te vluchten.”