Voor boeren die willen stoppen en wat anders willen gaan doen, is het niet eenvoudig het bestemmingsplan voor hun grond en panden bij de gemeente te wijzigen. Veel boeren weten niet hoe zo’n procedure verloopt, en het is ook niet goedkoop.

De gemeente Ede heeft daarom een keuzemenu ontworpen met vijf opties om het bestemmingsplan te wijzigen. Honderd boeren die willen stoppen komen vanaf april in aanmerking voor die regeling.

Dit plan moet voor de agrariërs inzichtelijk maken wat de opties zijn. Ook helpt het voorstel de stikstofuitstoot te verminderen. „De afgelopen twintig jaar zijn er al zevenhonderd Edese boeren gestopt”, zegt wethouder Jan Pieter van der Schans (CDA). „Ik maak me meer zorgen of er over een paar jaar nog genoeg boeren zijn, dan over of we genoeg stikstof reduceren.” Hij verwacht ook dat er nog veel ondernemers zullen stoppen in de komende tijd. „Er zijn in Ede meer boeren tussen de 60 en 80 jaar dan tussen de 20 en de 40.”

U wilt het voor boeren gemakkelijker maken het bestemmingsplan te wijzigen. Waarom is dat nu moeilijk?

„In Ede zijn er al honderden boeren die hun bedrijf willen stoppen, of al gestopt zijn. Heel vaak stopt iemand wel, maar blijft het bestemmingsplan voor zijn onroerend goed ongewijzigd, omdat de procedure technisch is. En het kost ongeveer 11.000 tot 17.000 euro om een bestemmingsplan te wijzigen. Veel boeren weten ook niet welke mogelijkheden er zijn om het aan te passen. Nu proberen we hen met dit plan zo praktisch en betaalbaar mogelijk te helpen.”

De eerste honderd boeren betalen in uw nieuwe plan 800 euro om het bestemmingsplan te wijzigen. Dat is een groot verschil met het bedrag dat u noemde. Wie gaat dat verschil betalen?

„De gemeente gaat dat betalen. Het kost een paar ton. De kosten voor een individuele boer zijn dus 11.000 tot 17.000 euro, maar omdat we agrariërs een keuze geven uit vijf standaardopties, is het goedkoper. Daarnaast zijn er nog een paar maatregelen die de kosten van de gemeente drukken.”

Uit welke opties bestaat het ”keuzemenu”?

„Boeren kunnen stallen of een bedrijfswoning omzetten naar een woonruimte, of maximaal vier woningen toevoegen. Een agrariër kan er ook voor kiezen een kleinschalig bedrijf te beginnen op zijn erf, bijvoorbeeld een aannemers- of timmerbedrijf. Een andere optie is dat ondernemers een zorgboerderij of kinderopvang beginnen. Tot slot kunnen boeren ook kiezen voor kleinschalige recreatie. Dan wordt het bestemmingsplan gewijzigd zodat er kampeerplekken op de boerderij komen.”

Dit plan komt voort uit gesprekken met boeren. Wat hoorde u van hen?

„Er was een boer die het bedrijf van zijn vader had overgenomen, maar diep in zijn hart wilde hij wat anders doen. Kan dat wel? vroeg hij zich af. We spraken met honderden boeren, ook met ondernemers die stoppen. In Ede werken best wat oudere boeren. Zij hebben praktische vragen. Wat kan ik met mijn perceel? Zet ik mezelf op slot als het bestemmingsplan wordt gewijzigd? Wat mag wel, wat niet?”

Helpt de regeling ook de stikstofuitstoot te reduceren?

„Ja, dit plan levert stikstofruimte op. Sommige plekken worden nu gebruikt door koeien of kippen die er rondlopen. Maar er is ook latente ruimte. Die is wel ingecalculeerd, maar wordt niet gebruikt. Dan gaat het bijvoorbeeld om een stal die er wel stond, maar is gesloopt of anders is ingericht. Als boeren nu meedoen aan deze regeling, wordt de stikstofruimte ingetrokken en halen we de zogenoemde latente ruimte weg. Daarmee maken we het verminderen van de stikstofuitstoot behapbaar en wordt die klus niet groter maar juist kleiner.”

Zou dit plan ook landelijk uitgerold kunnen worden?

„Het wijzigen van bestemmingsplannen is een verantwoordelijkheid van de gemeente. Zonder onaardig te zijn over onze Haagse politieke vrienden, vind ik het geen overbodige luxe als Den Haag meer werk gaat maken van praktische stappen die genomen kunnen worden voor boeren. Wat ik nu zie is dat het Rijk liever eerst doelen stelt en daarna pas kijkt naar de uitvoering. Het lijkt me verstandig dat om te draaien. Maar deze specifieke regeling moet niet vanuit Den Haag uitgerold worden; dit moet vanuit gemeenten komen.”