Een resolutie van de VN legde in november het fundament voor de nieuwe instantie. „De Verenigde Naties hebben toen gezegd: we moeten op een plek gaan opschrijven hoe groot de schade is zodat we die straks ook kunnen verhalen op de Russen”, zegt Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken).

Bijna een jaar geleden trokken de Russische militairen massaal het buurland binnen. De schade van het conflict loopt volgens de bewindsman al in de honderden miljarden euro’s. „Over het hele land zijn er scholen, ziekenhuizen, huizen en wegen kapot gebombardeerd.”

Nadat de VN de resolutie hadden aangenomen, heeft de Oekraïense regering aan Nederland gevraagd, „gegeven onze reputatie en onze historie op het gebied van vrede en recht”, om de organisatie hier op poten te zetten. „En natuurlijk hebben wij gezegd dat wij die bijdrage gaan leveren.”

Bij het Schaderegister kunnen straks alleen schadeclaims worden ingediend. De organisatie zal geen claims beoordelen of vergoedingen uitkeren. Daarvoor zal vermoedelijk later een internationale commissie in het leven worden geroepen. De VN zullen daar later over beslissen.

Het wordt volgens Hoekstra een „ongelofelijke hoeveelheid werk om de schade in kaart te brengen”. Het Schaderegister kan dat hier „in betrekkelijke rust en veiligheid” gaan doen, zegt hij. „Je wilt natuurlijk niet dat straks die informatie weer verloren gaat.”

Het Schaderegister zal zo’n veertig banen opleveren. Bekostiging is volgens de minister geen probleem. Onder meer de grote industrielanden verenigd in de G7 hebben hun steun uitgesproken. EU-agentschap Eurojust is een „logische kandidaat” om de nieuwe instelling te huisvesten.

Hoekstra vindt dat „alles op alles” gezet moet worden om de schade vergoed te krijgen. „Rusland is verantwoordelijk. Er is maar één plek waar het bonnetje naar toe kan gaan.” Hij erkent dat het wel een „ingewikkelde discussie” met Rusland zal gaan worden.

Onlangs kondigde de EU ook al aan dat het International Centre for the Prosecution of Aggression (ICPA) in Den Haag komt. Dat gaat het verzamelen van bewijsmateriaal van Russische agressie in Oekraïne coördineren, maar ook aanklachten uitwerken.

Naar verwachting gaat het ICPA in de eerste helft van dit jaar aan de slag. Het kan leiden tot de oprichting van een agressie-tribunaal. Nederland heeft aangegeven gastland te willen worden voor zo’n tribunaal dat de verantwoordelijken voor de Russische oorlog tegen Oekraïne moet berechten.