„Mijn dochter spreekt vanavond in een zijprogramma van het WEF”, twitterde ds. Marten Visser, missionair directeur van GlobalRize Nederland, maandagochtend. „Helaas ben ik er dan nog niet.” Ds. Visser bleek voor één dag naar Davos af te reizen; zijn dochter Elizabeth is er de hele week. Ze wil er, per e-mail, best wat vragen over beantwoorden.

Wat is de reden dat je de bijeenkomst van het WEF in Davos bezoekt?

„Ik ben hier met International Bridges to Justice (IBJ), een NGO die werkzaam is in meer dan vijftig landen wereldwijd om gebroken rechtssystemen aan te pakken. Denk even na: wie zijn volgens jou de meest verwaarloosde en onzichtbare mensen ter wereld? Het zijn niet alleen de armen. Het zijn niet alleen etnische minderheden. Het zijn de armen en etnische minderheden die worden gearresteerd, gemarteld door de politie (gedetineerden, die vaak te arm zijn om zich de bescherming van een advocaat te kunnen veroorloven, lopen een groot risico om gemarteld te worden door de politie voor een bekentenis. Dat is de goedkoopste manier om aan een bekentenis te komen) en in de gevangenis gegooid. Wereldwijd zitten er miljoenen van hen achter de tralies, die geen enkele vorm van gerechtigheid of proces hebben gehad. Soms wachten ze jaren op een rechtszaak, zonder zelfs maar te weten van welk misdrijf ze worden beschuldigd.

Sinds haar oprichting in 2000 heeft IBJ zich ingezet om stemlozen een stem te geven, de wettelijke rechten van de armste en meest gemarginaliseerde mensen op de wereld te beschermen en te werken aan een permanent einde van marteling over de hele wereld. Tot op heden hebben IBJ-advocaten kosteloze rechtsbijstand verleend aan meer dan 480.000 gevangenen in vijftig landen.

IBJ is al jaren in Davos om een stem te geven aan de stemlozen, en om connecties te leggen met filantropen die het werk van IBJ zouden kunnen ondersteunen. Dat is in het algemeen een belangrijk doel van NGO-leiders die op het WEF zijn.

Dit is mijn eerste keer op het WEF; ik ben hier vooral om Karen Tse, onze oprichter en CEO, te helpen met alles wat ze nodig heeft. Donderdag hadden we ons eigen IBJ-evenement, waarbij onder anderen de burgemeester van Davos een toespraak hield en Hilde Schwab, de vrouw van Klaus Schwab (oprichter van het WEF). Het was een succesvol evenement; we moesten zelfs mensen afwijzen bij de deur.”

Je sprak maandagavond tijdens een oecumenische bijeenkomst van het WEF. Wat was dat voor bijeenkomst? Wiens initiatief is dat, met welk doel? Hoe was het?

„Al meer dan twintig jaar vindt tijdens het WEF de oecumenische actie ”Stilte en gebed” plaats in de kerk van St. Johann. Maandagavond volgde de openingsdienst het motto van het WEF van dit jaar: ”Samenwerking in een gefragmenteerde wereld / Samenwerken in een gefragmenteerde of verscheurde wereld”. In een tafelgesprek met de internationale gasten Lina Shekhmous, mijzelf en John Cronin verkende pastor Hannah Thullen de mogelijkheden en grenzen van constructieve samenwerking. De focus lag op de perspectieven van de gasten op succesvolle samenwerking en de rol die religie daarin kon spelen.

Ik vertelde over het werk van IBJ en hoe ik ervaar dat samenwerking essentieel is om iets te bereiken in het verbeteren van rechtssystemen. Samenwerking staat centraal in het model van IBJ: we houden regelmatig rondetafelgesprekken met alle relevante spelers in het rechtssysteem om de onderlinge band te bouwen en samenwerking te bevorderen. We brengen de rechters, politie, advocaten en aanklagers samen om constructief samen te werken, niet vanuit een plaats van oordeel, maar met hoop en geloof in verbetering, dat we samen dingen kunnen veranderen.

Ik sprak ook over mijn geloof, en hoe ik geloof dat het christendom kan bijdragen aan succesvolle samenwerking. Ik denk dat het essentieel is om mensen een tweede kans te geven, te vergeven in plaats van meteen af te schrijven als er iets niet heel goed gaat in de samenwerking. Ik geloof ook dat iedereen intrinsieke waarde en een ziel heeft en het waard is om naar te luisteren, en dat tolerantie, vergeving en het geven van een tweede kans aan mensen belangrijk is om met elkaar te praten en verdeeldheid te overbruggen (ook in rechtssystemen).

Na de bijeenkomst was er ruimte voor vragen tijdens de borrel. Een aantal mensen vroegen me hoe oud ik ben, omdat ze niet verwachtten iemand op het panel te zien die zo jong is.”

Hoe heb je de afgelopen week ervaren? Wat is je het meest bijgebleven?

„Het was een redelijk bizarre ervaring. Het is een raar idee dat er zo veel rijke en machtige mensen bij elkaar zijn in één stadje in de Zwitserse Alpen. Alle bars en restaurants, winkels en hotels aan de hoofdstraat –de luxueuze Promenade– zijn overgenomen door bedrijven als Microsoft, Meta en Cisco, en landen als India, Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten. Als je door de etalageruiten naar binnen kijkt, zie je hoe er hier en daar een televisieoptreden wordt opgenomen. Op straat lopen staan journalisten verslag te doen. Er rijden constant glimmende zwarte limousines voorbij.

Het kaste-achtige systeem van de badges was ook opvallend; als je een van de officiële genodigden was van het WEF kreeg je een witte badge en kon je overal naar binnen (ook het congrescentrum); met een blauwe hotelbadge kon je bij de meeste side-events naar binnen. Ook opvallend is hoe alles gratis was: het eten, warme chocolademelk, koffie, en zelfs gadgets, tassen en sjaals.”

Het WEF heeft na vijftig jaar nog altijd een wat mistig imago en zorgt regelmatig voor complottheorieën en speculaties over een nieuwe wereldorde. Wat vind je daarvan?

„Er is veel kritiek op het WEF, van links en rechts, van klimaatactivisten en complotdenkers. Ik heb tot nu toe nog geen enkel bewijs gezien dat Davos één grote samenzwering zou zijn.”

Wat is volgens jou de impact van deze top?

„Ik denk dat de impact van de top vooral de persoonlijke relaties zijn die gelegd worden tussen de elite van de wereld. Nieuwe projecten en ideeën worden geboren als zulk soort mensen elkaar ontmoeten. Er wordt vaak cynisch gesproken over het WEF, maar de mensen die hier bij elkaar komen zijn intelligente, ambitieuze mensen die vaak veel hebben bereikt en veel in hun mars hebben. Door de informele meetings tijdens het WEF worden er partnerships gesmeed die veel impact kunnen hebben.”

Econoom en journalist Mathijs Bouman noemt het WEF-congres in een podcast van NPO 1 „een buitengewoon nutteloze, dure en milieuverslindende bijeenkomst waar iedereen het heilige boontje gaat uithangen.” Wat is jouw reactie hierop?

„Het is inderdaad wel opvallend hoeveel er over klimaat wordt gepraat – terwijl er een constante stroom van zwarte limousines door de Promenade rijdt. Er hangen grote borden zoals ”Change now, so that our climate doesn’t”. Er wordt veel gesproken over sustainability. Maar ondertussen is het forum zelf niet per se goed voor het milieu.

Toch zijn er ook veel businessleiders en CEO’s hier die niet per se een statement innemen over het milieu, en voor mijn gevoel dus niet hypocriet zijn – ze zijn gewoon op het WEF voor de business, en niet om wereldproblemen op te lossen.”