„Wat ik in Ter Apel zag, staat op mijn netvlies gegrift”
Het Groningse dorpje Ter Apel is in de zomer bijna dagelijks in het nieuws. Het aanmeldcentrum voor asielzoekers dat daar staat, kan de toestroom van vluchtelingen niet langer aan. Daardoor moeten mensen buiten slapen.
De Groningse ondernemer Willem Straat (40) kan dat niet langer aanzien. Samen met collega’s zet hij een crowdfundingsactie op. Met het opgehaalde geld koopt hij tenten en deelt die uit bij het aanmeldcentrum. Maar de gemeente en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) stellen de actie niet op prijs. De politie neemt de tenten in beslag. Straat bevindt zich in het oog van een mediastorm als hij –woedend over het „afpakken” van de tenten– de ene na de andere journalist te woord staat.
Voordat Straat in juli in actie komt, besluit hij bij het aanmeldcentrum te gaan kijken. Als hij aankomt, arriveert er net een bus met asielzoekers. Onder hen is een vrouw met een meisje in een roze jas. „Die twee moesten plaatsnemen onder een overkapping vóór het aanmeldcentrum. Er was binnen geen plaats voor hen. Dat beeld staat nog altijd op mijn netvlies gegrift.”
Straat kan bijna niet geloven wat hij ziet. „Het is onacceptabel dat zoiets gebeurt in een welvarend land als Nederland.” Samen met collega’s zet de ondernemer een crowdfundingsactie op. Die brengt 12.000 euro in het laatje. Straat koopt de tenten, maar als hij op 27 juli klaarstaat om ze uit te delen, meldt de veiligheidsregio dat die nacht voor het eerst in weken niemand buiten hoeft te slapen. „Dat was nogal opvallend. Blijkbaar werkte de druk die wij met ons plan uitoefenden.”
Na een rustigere periode van enkele dagen kan het aanmeldcentrum de toestroom opnieuw niet aan. Daarom rijdt Straat op maandag 15 augustus naar Ter Apel voor een tweede poging. „Ik trof daar vluchtelingen aan in mensonterende omstandigheden. Ze konden niet douchen en moesten naar de wc in ontzettend smerige dixi’s. Een van de vrijwilligers die hielp met het uitdelen, was ook in vluchtelingenkampen op het Griekse eiland Lesbos geweest. Hij zei dat de omstandigheden daar niet zo erg waren als in Ter Apel." Die maandag lijkt het erop dat diverse asielzoekers toch weer buiten moeten slapen. Daarom deelt de ondernemer de tenten uit.
De autoriteiten stellen Straats actie niet op prijs. „Nog dezelfde avond dat ik de tenten had uitgedeeld, meldde een vluchteling mij via LinkedIn dat zijn tent was afgepakt. Ze zouden brandgevaarlijk zijn, de asielzoekers zouden elkaar kunnen steken met de haringen en er was geen overzicht meer.”
De ondernemer is furieus als hij dat hoort. „Schandalig hoe dat is gegaan. Het regende die avond. Net voor de mensen wilden gaan slapen rond tien uur, verscheen een politiemacht om de tenten in beslag te nemen.” De genoemde argumenten deugen volgens de Groninger niet. „De tenten staan ook op festivals, dus met de brandveiligheid zal het wel goed zitten. Van steekincidenten met haringen heb ik nog nooit gehoord en dat de autoriteiten overzicht belangrijker vonden dan onderdak voor de ontheemden is onbegrijpelijk.”
Het openbaar ministerie vertelt Straat dat de vluchtelingen hun onderkomen vrijwillig hebben afgestaan. De Groninger reageert sceptisch. „De asielzoekers zijn meestal bang voor de politie, omdat die in hun land van herkomst vaak onbetrouwbaar is. Ze durfden dus waarschijnlijk niet te protesteren toen de agenten voor hun neus stonden.”
Na het incident verschijnt Straat in allerlei media. „Ik benaderde journalisten niet zelf, maar ging wel in op veel interviewverzoeken. Dat leek mij de effectiefste manier om aandacht te vragen voor het probleem. Mijn doel was de tenten teruggeven aan de vluchtelingen. Na een week vol media-aandacht heb ik daarvoor verder geknokt op de achtergrond.”
Het lukt Straat niet de tenten op korte termijn terug te krijgen. „Dat gebeurde pas in november, toen de problemen met buiten slapen al waren opgelost”, vertelt Straat. „Ze waren in een hoek gesmeten en zaten vol schimmel en etensresten. Ik kon ze zo naar het grofvuil brengen. Belachelijk. Zo ga je niet met andermans spullen om. Het openbaar ministerie heeft gelukkig zijn excuses aangeboden. En ik heb een schadevergoeding gekregen.”
Momenteel is de rust bij het aanmeldcentrum in Ter Apel teruggekeerd. Straat: „Ik ben blij dat de situatie nu onder controle is. Tegelijk kunnen we in het voorjaar weer meer asielzoekers verwachten, zoals altijd wanneer de temperaturen stijgen. Ik hoop dat de overheid dan beter is voorbereid.”