De stichting, die vanuit de plaatselijke hervormde gemeente was opgericht voor het beheer van een flatgebouw met 73 appartementen voor ouderen, verloor in 2002 ruim 9,4 miljoen dollar na een mislukte belegging. De adviseur, nu 79 jaar oud, raadde het bestuur van de Freule-flat aan dat bedrag te investeren in een volgens hem lucratief vliegtuigmotoren- en investeringsproject in de Verenigde Staten. De stichting zag het geld nooit terug.

De gemeente Veenendaal draaide aanvankelijk voor de schade op, omdat ze garant stond voor een hypotheek die de stichting in 2002 met de verdwenen miljoenen moest terugbetalen. Een wethouder van de ChristenUnie, verantwoordelijk voor financiën, legde in 2003 zijn functie neer toen de affaire bekend werd.

Om de schade vergoed te krijgen begon de gemeente rechtszaken, onder meer tegen de adviseur. Het gerechtshof in Den Haag bepaalde dat de man 80 procent moest vergoeden van de schade, die is begroot op 10,3 miljoen euro. De rechters trokken daar onder meer 5,1 miljoen van af, wat de gemeente ontving uit een schikking met ING Bank, en kwamen uit op 4,9 miljoen.

De schuld van de adviseur aan Veenendaal bedraagt inmiddels, onder meer door verschuldigde wettelijke rente, ruim 5,6 miljoen euro. Uit het persoonlijke faillissement van de man heeft Veenendaal een uitkering van 74.000 euro ontvangen. Via loonbeslag krijgt de gemeente sinds 2016 bovendien maandelijks circa 1300 euro.

De adviseur leeft al bijna twintig jaar van een minimuminkomen en een periode daarvan zelfs onder de beslagvrije voet. Hij is afhankelijk van een voedselbank en er is geen financiële ruimte om kleding en schoenen te kopen. Hobby’s zijn jaren geleden opgezegd en de man kan zich geen dagje uit veroorloven.

De claim van Veenendaal is “volkomen begrijpelijk”, meent de rechtbank, omdat de niet-verhaalde schade voor rekening komt van de gemeenschap. "Maar de wetgever heeft uitdrukkelijk voor ogen gehad dat elke schuldenaar perspectief op een schuldenvrije toekomst moet krijgen. Gelet op inkomen en leeftijd is het onmogelijk om ooit tot volledige afbetaling van de schuld te komen. Loonbeslag en een afdrachtplicht tot de dood is onmenselijk”, oordeelt de rechter.

De schuldenregeling houdt in dat het loonbeslag over drie jaar wordt beëindigd. De gemeente wil niet reageren. Volgens een woordvoerder wordt de uitspraak van de rechtbank nog bestudeerd.