Ze kunnen lekken en het milieu vervuilen. Of een kind kan een glimmende knoopcelbatterij per ongeluk inslikken, omdat die op een snoepje lijkt. Met alle nare medische gevolgen van dien. Het is niet voor niets dat batterijen in Nederland sinds 1995 apart ingezameld moeten worden en verwerkt. Sinds 1 oktober 2008 moeten verkopers van batterijen ze verplicht weer innemen als ze leeg zijn. Dit gebeurt onder meer via speciale inzamelboxen van Stichting Organisatie Producentenverantwoordelijkheid E-waste Nederland (OPEN) in winkels.

Lange tijd waren die bakken óók te vinden op zo’n 1500 basisscholen, maar aan die traditie kwam maandag een einde. „De samenstelling van batterijen is nogal veranderd, we vinden het risico op ongelukken te groot worden”, zegt woordvoerder Ton Gorny van Stichting OPEN. Niet dat er zo vaak incidenten zijn, voegt hij er geruststellend aan toe. „Maar er komen steeds meer lithiumionbatterijen in omloop, en die zijn brandgevaarlijker.”

Ook wijst hij op inslikgevaar van knoopcelbatterijen door jonge kinderen. „Daar komt bij dat een school geen wettelijke inzamelplicht heeft, dus hebben we besloten ermee te stoppen.” Scholen snappen volgens hem de veiligheidsreden en hebben over het algemeen „begripvol” gereageerd.

Ook bij de innameboxen in de winkels zijn de risico’s toegenomen door die veranderde samenstelling van batterijen, erkent Gorny. „Het personeel daar is –in tegenstelling tot op de scholen– opgeleid om goed om te gaan met gevaren. Echte problemen zijn er op de innamelocaties nog niet geweest.”

De scholen leverden jaarlijks zo’n 90.000 kilo aan ingezamelde batterijen in. „Dat is zo’n 1,8 procent van ons totaal, dat vorig jaar op 4,8 miljoen kilo lag”, zegt de woordvoerder. Hij verwacht dat de opbrengst van de scholen nu haar weg zal vinden via de wettelijke inzamelpunten als winkels of de milieustraat. Een batterij is doorgaans goed te recyclen en bevat terug te winnen waardevolle metalen als koper, lithium en ijzer.

Apart inzamelen

Apart inzamelen van batterijen blijft onverminderd belangrijk, onderstreept Gorny. „Per week belanden nog altijd veel te veel batterijen bij het restafval. Het gaat naar schatting om jaarlijks gemiddeld 700 ton.” Met name de lithiumionbatterijen zijn te vergelijken met kleine chemische fabriekjes. „Als daar druk op komt te staan in de vuilniswagen en ze knakken, kan een afvalbrand ontstaan. Dat gebeurt momenteel gemiddeld twee keer per week.” Steeds vaker worden in het restafval elektronische sigaretten aangetroffen. „Dat zijn er nu 7 miljoen per jaar. In deze vapes zit een lithiumionbatterij, waardoor het brandgevaar bij het restafval wordt vergroot. In juni starten we samen met de Taskforce Batterijbranden een campagne om hierop te gaan wijzen.”

Zijn advies: „Gooi je batterijen gewoon in een plastic zakje in een inzamelbak bij een verkooppunt.” Wie helemaal ”safe” wil inleveren kan van knoopcellen en 9V-batterijen nog de plus- en minpool afplakken met tape of plakband. Zo wordt voorkomen dat er kortsluiting tussen batterijen ontstaat in het zakje.

Duurzaamheid

„Jammer!”, reageert directeur Maikel Beumer van basisschool De Ratel in Gennep op het besluit van Stichting OPEN de inzameling op scholen te stoppen. „Je leert kinderen op deze manier namelijk nadenken over duurzaamheid en zorg dragen voor je omgeving.” Volgens Gorny is deze vorm van educatie te ondervangen. „Wij bieden scholen het lespakket Wecycle Kids aan met werkbladen, uitdagingen en video’s over het belang van recyclen.”

De inzameling leverde de school „een paar tientjes” per jaar op aan inkomsten. Per kilo batterijen werd 25 eurocent betaald door Stichting OPEN. „Daar hoeven we het niet voor te doen”, lacht Beumer. „Het is een leuke bijdrage voor een step of zo; tegelijk vonden ouders het een leuk idee om er zo voor te zorgen dat de school iets extra’s binnenkreeg.” Zelf de inzameling overnemen, is niet aan de orde, zegt hij. „Wij kunnen de veiligheid niet garanderen.”