Donderdagavond vonden zo’n 120 mensen hun weg naar de hervormde kerk in het centrum van Arnemuiden om een interkerkelijke bezinningsavond over dominee Jacobus Koelman (1631-1695) bij te wonen. De avonden zijn een particulier initiatief en worden ondersteund door verschillende kerkelijke gemeenten uit Arnemuiden en omgeving.

Ouderling K. van Belzen (hersteld hervormd Arnemuiden) sprak in zijn openingswoord over Jesaja 40:1. Hij vroeg de hoorders voor wie deze troost is bedoeld. „Voor degenen die onder het oordeel liggen. Deze troost is een afdoende troost, geen paracetamol die de pijn verdooft. Begeert u deze troost? We hebben Christus nodig, Deze zal ons troosten.”

Eenparig werd daarna gezongen: „Zijn trouw rust zelfs op ’t late nageslacht”.

Ds. C.J. Meeuse, emeritus predikant van de Gereformeerde Gemeenten en wonend te Arnemuiden, promoveerde in juni 2024 op het onderwerp ”De bestrijding van het cartesianisme door Jacobus Koelman”. Hij hield donderdagavond een lezing over ”Jacobus Koelman, leiding voor ons geloof”.

Ds. Meeuse begon de avond met de stelling: „We doen onszelf tekort als we geen aandacht hebben voor lessen uit het verleden. Ik hoop dat u bij degenen hoort die honger hebben en heerlijk kunnen genieten van het overjarig koren, de oudvaders”.

Koelman is een van hen. „Vaak wordt gezegd dat Koelman is afgezet in Sluis (Zeeuws-Vlaanderen)”, gaf ds. Meeuse aan. „Hij is echter niet afgezet, maar verbannen.”

Als reden hiervoor werd gegeven dat Koelman bezwaar had tegen het gebruik van de formuliergebeden en het houden van de feestdagen.

De diepere oorzaak was echter dat het stadsbestuur Koelmans drang tot reformatie van het leven niet verdroeg. „Hij gaf bijvoorbeeld een burgemeester geen toegang meer tot het Heilig Avondmaal, omdat deze dronken in de goot had gelegen”, aldus ds. Meeuse.

Toevlucht

Koelman heeft 53 werken nagelaten en 44 puriteinse werken vertaald. „Daarin is uitvoerig geschreven over het geloof als belangrijkste onderwerp”, zei ds. Meeuse.

Hij liet zien hoe Koelman het geloof van verschillende kanten belichtte: „Bij Koelman is sprake van leven vanuit het geloof, het toevlucht nemen tot Christus en Hem benodigen. De ware gelovige wil onderwezen worden uit het Woord om Hem beter te leren kennen.”

Nieuws in beeld

Ouderling K. van Belzen (hersteld hervormd Arnemuiden) sprak in zijn openingswoord over Jesaja 40:1. beeld Dirk-Jan Gjeltema

 Ds. Meeuse aan het woord. beeld Dirk-Jan Gjeltema

Pauze met koffie. beeld Dirk-Jan Gjeltema

Orgelbegeleiding. beeld Dirk-Jan Gjeltema

„Zoals een naald door een zeilsteen (magneet) getrokken wordt, zo wordt deze ziel gericht op Christus”, zo citeerde de predikant Koelman. „Als het gaat over het aannemen van Christus door het geloof, legt Koelman het accent op het aanbieden, opdat Christus vrijmoedig aangenomen zal worden. Dit is geen zaak van het verstand, maar van het hart. Dit benadrukte Koelman sterk in de strijd tegen het rationalisme”, aldus ds. Meeuse.

Koelman benadrukte de zekerheid van het geloof en de verzekering van de gelovige. Pastoraal wees ds. Meeuse erop dat Koelman zegt: „De onwaardigheid die men voelt, is geen reden voor bestrijding van het geloof”.

„Armoede des geestes is de eerste evangelische genade”, citeerde hij Koelman. „Dat heeft de gelovige van Christus geleerd: Zalig zijn de armen van geest, want hunner is het Koninkrijk der hemelen.”

Tranen en droefheid over de zonden zijn volgens Koelman onmisbaar, legde ds. Meeuse verder uit, maar ze vormen niet de grond van het geloof. „De grond van het geloof is het welbehagen van God: Ik heb u liefgehad met een eeuwige liefde en daarom heb Ik u getrokken met goedertierenheid.”

Over kerkmuren heen

Ouderling G.A. Terlouw, (gereformeerde gemeente Middelburg-Zuid), lichtte toe hoe het idee van deze avonden is ontstaan. „Tijdens een cursusavond over een oudvader dachten we: Hoe kunnen we dit gedachtegoed bij de mensen brengen? En hoe kunnen we dat doen over kerkmuren heen?”

Initiatiefnemer A.M. Weststrate uit Arnemuiden gaf aan dat de avonden samenbindend zijn bedoeld. „Er wordt veel gesproken over kerkelijke verdeeldheid. Wij willen bezinning en ontmoeting rondom een thema dat ons bindt, in dit geval dominee Koelman. Er zijn ook nog goede dingen in kerkelijk Nederland.”

De koster van de plaatselijke gereformeerde gemeente in Nederland was een van de luisteraars. Hij vond het een mooie avond. „Ik hoop dat het hier niet bij blijft, we zouden bijvoorbeeld veel meer elkaars kerken kunnen bezoeken tijdens de weekdiensten.”