Leven Israëli dertig keer meer waard dan dat van Palestijn?
De eerste drie Israëlische gijzelaars zijn terug uit de Gazastrook, geruild tegen negentig Palestijnse gevangenen. In Israël en buiten Israël roept dat grote vragen op. Waarom niet gewoon één tegen één in plaats van dertig tegen één? Is een Israëli dertig keer meer waard dan een Palestijn?
Een tegenvraag zou kunnen zijn: waarom niet méér dan dertig Palestijnse gevangenen per Israëlische gijzelaar? Israël en de Palestijnen hebben namelijk een geschiedenis van het uitwisselen van gevangenen waarbij de ratio compleet zoek is.
Het bekendste voorbeeld is dat van Gilad Shalit, een Israëlische militair die in 2006 werd ontvoerd door Hamas. Vijf jaar later werd Shalit vrijgelaten in ruil voor de vrijlating van 1027 Palestijnse gevangenen. Dat was dus niet een ratio van 1 op 30, maar 1 op 1000.
Er is een heel praktische reden waarom zo’n verhouding überhaupt mogelijk is: Hamas weet maar zelden grote aantallen Israëli’s te kidnappen, maar de Israëlische gevangenissen puilen uit van de Palestijnse gevangenen. Van hen zijn er dus veel meer ‘beschikbaar’.
Er is nog iets belangrijkers: het terugbrengen van gijzelaars is altijd een belangrijk politiek doel geweest van Israël. En als je iets heel veel waard is, betaal je er een hoge prijs voor.
Van Palestijnse gevangenen zijn er veel meer ‘beschikbaar’
Politieke onderhandelingen weerspiegelen een grimmige realiteit op de grond. In de praktijk is het inderdáád zo dat het leven van een Israëli veel meer waard is dan dat van een Palestijn. Kijk maar naar de slachtoffers van de oorlogen in de achterliggende zeventig jaar. Het aantal omgekomen Palestijnen is vele malen groter dan het aantal omgekomen Israëli’s. Kijk ook naar de opstelling van Hamas, dat weinig terughoudendheid heeft laten zien in het opofferen van de eigen bevolking.
De echte vraag is hoe dát komt. Ik heb niet de illusie het hele antwoord te kunnen geven, maar een deel ervan ligt ongetwijfeld in het feit dat een leven in de Joodse theologie buitengewoon hoog wordt gewaardeerd. Bovendien heeft Israël meer dan andere samenlevingen de motivatie en de middelen om niemand alleen te laten.
Een ander stukje van het antwoord is minder verheven. De Palestijnen in Gaza hebben namelijk simpelweg geen keus dan leven met de dood. Er is geen noemenswaardige staat die de Palestijnen beschermt tegen Israëlisch geweld. Ze hebben er mee te dealen, zonder de mogelijkheden die Israëli’s ter beschikking staan.
Maar dat betekent natuurlijk niet dat een Palestijnse moeder in Gaza minder verdriet heeft om het verlies van haar man, zoon of dochter dan een Joodse moeder in Tel Aviv. Zodra we die kant opgaan, verliezen we het zicht op wat ieder menselijk leven zo waardevol maakt: het feit dat God ons die waarde geeft, wie we ook zijn.
