Het laatste detail, dat pas in het weekeinde bekend werd, is de naam van het ministerie: Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Die benaming had het ook tussen 2003 en 2010, sinds het kabinet-Balkenende II. Daarvoor, sinds 1989, heette het ministerie Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en nog eerder meer dan een halve eeuw simpelweg Landbouw en Visserij.

Donderdag wordt LNV afgesplitst van het huidige ministerie van Economische Zaken. Dat gaat verder als Economische Zaken en Klimaat (EZK). De ambtenaren zijn maandag over de splitsing voorgelicht.

Landbouw werd in 2010 bij Economische Zaken schoven en moest het sindsdien met een staatssecretaris doen. Die laatste mocht zich in Brussel overigens minister noemen. In Europa had de Nederlandse staatssecretaris zitting in de Raad van Landbouwministers. Belangrijk, want landbouw is een van de grote beleidsterreinen van de Europese Unie waar een flink deel van de begroting naartoe gaat.

Ministerraad

Maar het bleef wat wringen: een staatssecretaris is nu eenmaal niet de hoofdverantwoordelijke op het ministerie en heeft dus ook geen zitting in de Nederlandse ministerraad. Dit tot verdriet van de land- en tuinbouw en de visserij. In die sectoren spelen diverse heikele kwesties met internationale raakvlakken. Het mestbeleid bijvoorbeeld, dat grote gevolgen voor melkveehouders kan hebben als Brussel de teugels strakker aantrekt. Of de brexit die –als er geen deal met de Britten komt– ertoe gaat leiden dat een groot deel van de Noordzee voorlopig verboden terrein wordt voor Nederlandse vissers.

De sector voelde zich bovendien miskend. Keer op keer wijzen vertegenwoordigers erop dat de land- en tuinbouw een forse bijdrage levert aan het overschot op de Nederlandse handelsbalans. In 2016 was de agrarische export goed voor 85 miljard euro, wat overeenkomt met 20 procent van de waarde van de totale Nederlandse export. Maar na verrekening van de import kwam het handelsoversschot in agrarische goederen uit op 28 miljard euro – 55 procent van het totale Nederlandse handelsoverschot.

Voorzitter Marc Calon van brancheorganisatie LTO Nederland noemt de terugkeer van een eigen ministerie een erkenning van het belang van de agrarische sector. „We hebben wat te bieden op het terrein van de energietransitie, klimaatdoelen, aantrekkelijk landschap, gezondheid en duurzaam geproduceerd eten en groen”, vindt hij. Ook wijst hij erop dat de agrarische sector 70.000 bedrijven telt en aan ruim 600.000 mensen werk biedt.

De Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) vindt het „van groot belang” dat de agrarische sector weer een eigen ministerie heeft. Voorzitter Ingrid Jansen: „Nederland is koploper op het gebied van landbouwexport, innovatie, diergezondheid en dierenwelzijn. In het buitenland wordt met grote bewondering naar onze agrarische sector gekeken en uit alle delen van de wereld komen mensen hier kijken. Daarnaast horen landbouw en voedselzekerheid in Europa bij de belangrijkste thema’s.”

Ook VisNed, de organisatie van kottervissers, begroet de komst van een ministerie van LNV. „Dat betekent dat landbouw, visserij, voedsel en natuur elke vrijdag aan de vergadertafel in de Trêveszaal aan bod zullen komen. Wij zien uit naar een goede samenwerking.”

Tot verrassing van de sector zelf komt de minister niet uit de stal van het CDA –vanouds dé boerenpartij van Nederland– maar uit die van de ChristenUnie. Calon ziet het wel zitten met boerendochter Schouten. „Zoals we haar kennen als Kamerlid heeft zij vanuit haar eigen overtuiging en het partijprogramma van de ChristenUnie een boodschap voor de sector: rentmeesterschap. We zullen de aarde beter moeten achter laten dan we deze hebben gekregen van onze voorouders. Dat spreekt veel van onze leden aan. Ook in de waardering voor het gezinsbedrijf zullen veel leden zich herkennen. Het gezinsbedrijf is nog steeds een dominante ondernemingsvorm in onze sector.”

Varkenshoudersvoorvrouw Jansen is ook positief over Schouten. „Zij heeft direct laten weten zeer gemotiveerd te zijn om zich in te zetten voor boeren, tuinders en vissers. Dat klinkt ons als muziek in de oren.”

Ook bij de vissers geeft de benoeming van Schouten vertrouwen. Haar partijgenoot Van Dalen heeft met zijn optreden in het Europees Parlement, waar hij lid is van de visserijcommissie, veel goodwill in de sector opgebouwd.

Intussen liggen de wensenlijstjes klaar. De POV bijvoorbeeld wil zo snel mogelijk met de nieuwe minister om tafel om te spreken over het Actieplan Vitalisering Varkenshouderij en de 200 miljoen euro die in het regeerakkoord is toegezegd voor een warme sanering van de varkenshouderij.

Vangstquota

In de visserij valt de minister met haar neus in de boter, stelt VisNed. „De decemberraad (waarin de Europese visserijministers de vangstquota voor 2018 vaststellen, TR) staat voor de deur. Ook de onderhandelingen over het Noordzeemeerjarenplan en de pulstechniek (elektrisch vissen, TR) vragen om adequaat optreden. Er staat veel op het spel. Wij praten haar graag bij.”

Op de website van vakblad Boerderij zijn de reacties op de terugkeer van een ministerie van Landbouw positief. „Een zeer duidelijk signaal dat de sector weer belangrijk wordt gevonden”, vindt iemand. En een ander: „Landbouw komt niet onder de pet van Economische Zaken, maar wordt zelfstandig, met een eigen begroting. Bovendien is Schouten ook nog eens vicepremier.”