Rivierkreeft rukt op en bedreigt flora en fauna
Het krioelt er inmiddels van in de Nederlandse wateren. Miljarden stuks zelfs, schatten deskundigen. Amerikaanse rivierkreeften bedreigen de oer-Hollandse waterflora en -fauna. Muskusrat 2.0, beter nog het rode gevaar, wordt de nieuwe uitdaging voor water- en natuurbeheerders.
De wetenschappers Fabrice Ottburg en Ivo Roessink van de Wageningen Environmental Research (WUR) houden zich al sinds jaar en dag bezig met onderzoek naar het fenomeen invasieve (uitheemse) Amerikaanse rivierkreeft. Om direct maar een misverstand uit de weg te ruimen: „Dé Amerikaanse rivierkreeft bestaat niet. In ons land hebben zich zes verschillende soorten gevestigd. De gevlekte versie loopt hier zelfs al zo’n honderd jaar rond.”
Het is met name de rode Amerikaanse rivierkreeft waar Ottburg en Roessink zich grote zorgen over maken. In 1996 is daarvan de eerste aangetroffen in Den Haag en inmiddels doorgestoten naar Nijmegen en Zutphen. Niet alleen verwekken ze jaarlijks per vrouwtje een paar honderd nakomelingen, maar ze kunnen zich ook honderden meters over land verplaatsen. „Zelfs in het eerste levensjaar kunnen ze zich al reproduceren.”
De gevlekte en rode Amerikaanse rivierkreeft hebben onze eigen inheemse soort inmiddels verjaagd en besmet met de zogenoemde kreeftenpest. Maar ook andere Nederlandse aquatische soorten verdwijnen doordat hun eitjes en larven op het menu van deze invasieve exoten staat. „Daarnaast wordt ook de waterkwaliteit ernstig aangetast. Waterplanten zijn ook onderdeel van hun voedselpakket. Daarbij komt dat er nauwelijks natuurlijke vijanden zijn. Reigers, otters en meeuwen eten weleens een kreeft, maar nog niet genoeg om ze serieus te bedreigen.”
Complete leefgemeenschappen onder water worden aangetast door deze geleedpotigen. „Tanks van het onderwaterleven”, zo worden ze door de Wageningse wetenschappers omschreven. En als klap op de vuurpijl is de rivierkreeft, net als het andere plaagbeest de muskusrat, een graver. „Met name de rode rivierkreeft legt flinke gangenstelsels aan om zo op een veilige plek eitjes te beschermen die ze onder hun staart met zich meedragen. Met als gevolg dat oevers en beschoeiingen wegzakken.”
Vervolgonderzoek
En waar de waterkwaliteit in het geding is, komen ook de waterschappen om de hoek kijken. Vandaar dat de Wageningse deskundigen samen met de Good Fish Foundation en NetVISwerk de komende 2,5 jaar een vervolgonderzoek starten waarbij ook beroepsvissers en water- en terreinbeheerders betrokken zijn. Om het probleem aan te pakken, zijn vissers en hun kreeftenfuiken een belangrijk instrument. „Daarom onderzoeken we ook of hier voor hen een economisch verdienmodel aan vast zit als er alleen op de rivierkreeft wordt gevist. We willen verder weten of het mogelijk is om de kreeft niet alleen voor consumptie te gebruiken, zoals nu het geval is, maar ook bijvoorbeeld als diervoeding. Daarnaast wordt gekeken naar de efficiëntie van het vangmateriaal. We willen liever geen bijvangsten als kikkers, salamanders en zoetwatervissen. En natuurlijk: kan een kreeft niet ontsnappen uit een fuik? Daar hebben we namelijk ook aanwijzingen voor.”
Een ander onderdeel van de studie is het vaststellen van de veroorzaakte schade. „Waterschappen willen graag weten hoe urgent het probleem is. Op dit moment is het nog lastig om daar een bedrag aan te hangen. Maar als de resultaten van het onderzoek bekend zijn, kunnen beheerders dat zelf uitrekenen.”
Veel is nog onbekend, maar dat de Amerikaanse rivierkreeft bezig is aan een vooralsnog niet te stuiten opmars, is helder.
