Het voelt aan als een museum, maar die term mag niet worden gebruikt. „We zijn geen museum. Er worden hier geen voorwerpen uit het verleden tentoongesteld, maar actief gebruikt.”

Zondagmiddag werd het stoomgemaal in werking gesteld vanwege de hoge waterstanden. Wetterskip Fryslân maakt gebruik van het historische gemaal om water af te voeren uit de Friese boezem; het stelsel van meren en kanalen. De beslissing om het gemaal in werking te stellen is een preventieve maatregel geweest om de verwachte neerslag te kunnen verwerken. Daarbij werd ook overwogen dat de bodem al behoorlijk verzadigd is en daardoor weinig regen meer kan opnemen.

Het gemaal wordt gemiddeld eens in de twee jaar gebruikt tijdens perioden met veel regen en wind. Jaarlijks wordt het wel één keer in werking gebracht om het te testen en personeel op te leiden.

Het is uniek dat het gemaal al in de maand september functioneel is. De laatste keer dat het gemaal voor het zogeheten stormseizoen, dat pas in oktober begint, in werking werd gesteld, was in 2004. „We hebben te maken met een unieke situatie”, aldus gemaalchef Eeltje Frans de Boer. „Maar gelukkig waren we op alles voorbereid en loopt alles gesmeerd.”

Het stoomgemaal, dat behoort tot het Unescowerelderfgoed, is normaliter van februari tot en met december open van dinsdag tot en met zondag. Afgelopen maandag was het gemaal ook open, zodat bezoekers met eigen ogen het gemaal in bedrijf konden zien.

Genie

Er kwamen de afgelopen dagen honderden bezoekers naar Lemmer. Een van hen was een gepensioneerde werktuigbouwkundige uit Eindhoven, die om vijf uur in de ochtend vertrok om als een van de eerste bezoekers in Lemmer te zijn. „Ik had mezelf voorgenomen ooit eens bij dit gemaal te gaan kijken, maar dan wel als het in bedrijf zou zijn. Vandaag is dat moment, en het smaakt naar meer. Het is heel indrukwekkend om te zien hoe ze honderd jaar geleden optimaal gebruik hebben gemaakt van de technische mogelijkheden. Dat het stoomgemaal nog altijd in werking gesteld kan worden, is fenomenaal.”

De Eindhovenaar laat weten dat hij nog een keer terug hoopt te komen, want hij kan lang niet alles goed tot zich door laten dringen op één dag. „Maar dan wel op een moment dat het gemaal weer onder stoom staat.”

Een andere bezoeker noemt ingenieur Wouda, naar wie het gemaal genoemd is, een genie. De kathedraal van stoom, zoals het gemaal wel wordt genoemd, pompt maar liefst 4 miljoen water per minuut vanuit de Friese boezem naar het IJsselmeer.

Bij de Stichting Ir. D. F. Woudagemaal zijn 120 vrijwilligers actief als gids. Wetterskip Fryslân is verantwoordelijk voor de operationele gedeelte van het gemaal. „Het is vooral heel mooi om te merken dat bijna iedereen die betrokken is bij het gemaal een passie heeft om de historie levend te houden”, zegt directeur Boesjes-Beljon. Gistermiddag om vijf uur werd de laatste stoom geblazen en daarna kwam het gemaal weer tot stilstand. Naar verwachting is er in de afgelopen dagen genoeg water naar het IJsselmeer gepompt om de regenval in de komende dagen te kunnen verwerken.