De deugd in het midden.
Als je met z’n drieën op straat loopt en jij loopt in het midden, kan het dat een voorbijganger opmerkt: „Kijk, de deugd in het midden.” Hij of zij bedoelt daar verder niets mee, want als je in het midden loopt, ben je niet opeens beter dan degene rechts en links van je.
Toch is het oppassen geblazen met deze uitdrukking, want de herkomst ervan heeft met de Heere Jezus te maken, Die aan het kruis hing op Golgotha. Daar hing Hij –de Deugd in de volle betekenis van het woord– tussen twee moordenaars.
Het kostte bloed, zweet en tranen.
Als een klus bijzonder lastig en zwaar is, kun je zeggen dat deze je bloed, zweet en tranen kost. Toch is de herkomst ervan zo heilig dat het maar de vraag is of je die uitdrukking zomaar moet gebruiken. Volgens het Genootschap Onze Taal gaat de uitdrukking waarschijnlijk terug op Lukas 22:44. Daar vind je de Heere Jezus in Gethsémané. „En in zware strijd zijnde, bad Hij te ernstiger. En Zijn zweet werd gelijk grote droppelen bloeds, die op de aarde afliepen.”
Nog een argument om deze uitdrukking niet te gebruiken: de overleden volkszanger André Hazes scoorde met deze uitdrukking zijn grootste hit. Schrijnend om te beseffen dat zaken met zo’n heilige herkomst nu vaak door voetbalstadions galmen als er een zware wedstrijd gewonnen wordt.
Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet.
Je naaste liefhebben als jezelf is volgens de Heere Jezus een van de twee delen waaruit de wet van God bestaat. Hij zegt het zelf zo in Lukas 6:31: „En gelijk gij wilt, dat u de mensen doen zullen, doet gij hun ook desgelijks.” Een positieve vorm van het hedendaagse gezegde, zou je kunnen zeggen.
De harp aan de wilgen hangen.
De harp in deze uitdrukking kun je inwisselen voor bijvoorbeeld je schooltas. Dan betekent het dat je de school vaarwel zegt. Als een metselaar stopt met werken, hangt hij zijn troffel aan de wilgen.
In Psalm 137:2 klagen de Joden over hun ellende in Babel. „Wij hebben onze harpen gehangen aan de wilgen.” Ze stopten dus met spelen en zingen, vanwege hun heimwee naar Jeruzalem.
In zak en as zitten.
In het Oude Testament waren een zak en as tekenen van diepe rouw en verdriet. In Esther 4:1 staat: „Als Mordechai wist al wat er geschied was, zo verscheurde Mordechai zijn klederen, en hij trok een zak aan met as.” Hij was diep geschokt vanwege het doodvonnis dat Haman over zijn volk had uitgeroepen. Eenzelfde reactie vind je bij de koning van Ninevé, als Jona het oordeel aankondigt over de stad.
Abraham of Sara gezien hebben
Regelmatig zie je er één: een pop in de tuin van een huis. Dan weet je: er is iemand 50 jaar geworden. Maar wist je ook dat het gezegde ”Abraham of Sara gezien hebben” uit de Bijbel afkomstig is? Niet die gekkigheid met die poppen natuurlijk, maar wel de zegswijze. In Johannes 8:56-58 zegt de Heere Jezus tegen de Joden dat Abraham blij zou zijn geweest als hij Hem had gezien. De Joden reageren verbaasd. „Gij hebt nog geen vijftig jaren, en hebt Gij Abraham gezien?” Blijkbaar was deze uitdrukking ook in de tijd van de Bijbel al in gebruik.
Te elfder ure
Als je op het allerlaatste moment de klas komt binnenstormen, heb je kans dat je leraar zegt: „Nou, dat was te elfder ure.” Je bent nog net op tijd. Of, iets negatiever gezegd, bijna te laat. Je kent ongetwijfeld de gelijkenis van de arbeiders in de wijngaard, zie Matthëus 20. De eerste groep werkt vanaf ’s morgens 6.00 uur, terwijl de laatste groep om 17.00 uur nog even aan het werk gestuurd wordt. Zij worden „te elfder ure” groepen. Dit wordt ook vaak gezegd van de moordenaar aan het kruis die „te elfder ure” het geloof in de Heere Jezus ontving.
Op twee gedachten hinken.
Je weet niet wat je wilt. Of het ene, of het andere. Je hinkt op twee gedachten. Dit riep Elia het volk toe in 1 Koningen 18:21, toen hij tegenover de priesters van Baäl op de Karmel stond. „Hoe lang hinkt gij op twee gedachten? Zo de Heere God is, volgt Hem na, en zo het Baäl is, volgt hem na!”
>>puntuit.nl/uitdrukking voor het eerste deel en eerdere artikelen over gezegden.
