Een rechtbank in Hongkong veroordeelde vrijdag de rooms-katholieke kardinaal Joseph Zen tot een boete van omgerekend 500 euro. Hij had verzaakt een hulpfonds bij de autoriteiten te registreren. Ook vijf medestanders zijn schuldig bevonden. Drie vragen over de rechtszaak.
Waarover ging het proces?
In 2019 gingen Hongkongers maandenlang de straat op. Ze keerden zich tegen de toenemende invloed van China op de stadstaat. Aanleiding was een geplande uitleveringswet, die het mogelijk zou maken verdachten naar het Chinese vasteland te sturen. Soms eindigden de protesten in confrontaties tussen betogers en oproerpolitie.
China smoorde in 2020 de demonstraties met de invoering van een nationale veiligheidswet, die staatsondermijnende activiteiten, terrorisme, buitenlandse inmenging en separatisme verbiedt. Een golf van arrestaties volgde, waarna de betogers eieren voor hun geld kozen. Een deel ontvluchtte Hongkong.
In 2019 richtten Zen en enkele anderen Humanitair Fonds 612 op. Wie tijdens de protesten werd gearresteerd of gewond raakte, kon met geld uit dat fonds juridische en medische kosten betalen. Met een deel van het geld werden ook maatschappelijke activiteiten gefinancierd. Onder druk van de veiligheidswet hieven de oprichters vorig jaar het fonds op.
In mei arresteerde de Chinese veiligheidspolitie Zen, aanvankelijk op verdenking van „samenzwering met buitenlandse krachten”. Ook vijf anderen werden opgepakt: advocaat Margaret Ng, activist en popmuzikant Denise Ho, gewezen parlementslid Cyd Ho, cultuurwetenschapper Hui Po-keung en Sze Ching-wee. De laatste was secretaris van het fonds.
In september ging hun zaak van start. De afgezwakte aanklacht luidde nu dat de verdachten hadden nagelaten Humanitair Fonds 612 bij de autoriteiten te laten registreren. Dat had binnen een maand na oprichting moeten gebeuren, op straffe van omgerekend circa 1250 euro boete. De rechter veroordeelde vrijdag Zen en vier anderen tot 500 euro boete. Sze, die in tegenstelling tot de anderen géén beheerder was van het fonds, kreeg een boete van ruim 300 euro.
Mogelijk zijn de zes nog niet van verdere juridische vervolging af. De politie onderzoekt momenteel de eerder geuite beschuldiging „samenzwering met buitenlandse krachten”.
Heeft de Rooms-Katholieke Kerk zich over de arrestatie van Zen uitgelaten?
Kort na de arrestatie toonde het Vaticaan zich bezorgd over het oppakken van Zen en zei „de ontwikkelingen van de situatie nauwlettend in de gaten te houden”. Kort voor het proces noemde paus Franciscus tijdens een persconferentie in het vliegtuig na afloop van een bezoek aan Kazachstan Zen een „oudere man die in deze dagen voor de rechter zal verschijnen”. Meer dan „hij zegt wat hij voelt en we zien dat er in Hongkong beperkingen zijn”, liet de paus niet los over de zaak.
De vorig jaar december aangetreden bisschop van Hongkong, Stephen Chow Sau-yan, zweeg onlangs in een zeldzaam interview over Zen. Wel zei hij dat de Rooms-Katholieke Kerk wat betreft de gevolgen van de veiligheidswet „niet heeft stilgezeten”. De moeilijkheid van de nationale veiligheidswet ligt volgens hem in het „niet weten waar de rode lijn ligt”. Hij riep Peking op om de „rode lijnen” duidelijker te maken.
Hoe staat het ervoor met vrijheden in de stadstaat?
„Gerechtelijke repressie is de norm geworden sinds de nationale veiligheidswet twee jaar geleden werd ingevoerd”, stelde Eric Lai onlangs. Op East Asia Forum legde de aan de Amerikaanse Georgetown Universiteit verbonden rechtsgeleerde onlangs uit dat de wet de gerechtelijke onafhankelijkheid in Hongkong heeft verzwakt.
De Hongkongse autoriteiten gebruikten volgens Lai de veiligheidswet en andere „draconische” wetten om meer dan 200 burgers te arresteren en in staat van beschuldiging te stellen. In totaal zijn meer dan 10.000 burgers gearresteerd omdat ze zich tegen de uitleveringswet keerden. Meer dan 2000 demonstranten zitten al jaren gevangen. Ook schreef Lai dat sinds 2022 meer dan 100 maatschappelijke organisaties en vakbonden ontbonden of gesloten zijn onder dreiging van de nationale veiligheidswet.
The Economist stelde deze week in een artikel dat het een kwestie van tijd is dat er in Hongkong, net als op het Chinese vasteland, beperkingen komen op religieus gebied. Onofficiële gezanten van het Vaticaan zouden eerder dit jaar rooms-katholieke missionarissen in de stad hiervoor hebben gewaarschuwd.
Zens veroordeling is echter géén teken van tanende geloofsvrijheid in Hongkong. Zelf zei de kardinaal er vrijdag het volgende over: „Hoewel ik een religieus figuur ben, hoop ik dat deze zaak niet in verband wordt gebracht met onze vrijheid van godsdienst. Het heeft er niets mee te maken.”