„Het helpt dat we door kunnen met deze wet”, zei staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) na afloop van de stemmingen over de moties over zijn spreidingswet. De ene riep op tot steun voor de wet en de andere was juist tegen. De motie vóór de wet werd met 77 procent van de stemmen aangenomen.

Via de wet worden alle gemeenten verplicht een vooraf vastgesteld aantal asielzoekers op te nemen. Als gemeenten blijven weigeren, kan de staatssecretaris hen daartoe verplichten. Gemeenten die meer doen dan ze moeten, worden financieel beloond. Als een gemeente minimaal honderd asielplekken extra realiseert, voor minimaal vijf jaar, krijgt ze daarvoor 2500 euro per opvangplek. Dat geld is vrij besteedbaar.

Na wekenlang onderhandelen tussen de coalitiefracties VVD, D66, CDA en ChristenUnie leek er begin november eindelijk een akkoord te zijn. Dat akkoord, dat VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans met hen sloot, werd echter door de fractieleden afgewezen. Pas na tussenkomst van VVD-voorman Mark Rutte ging de fractie na een urenlange vergadering alsnog overstag. De belofte van Rutte om zich hard te maken voor inperking van de asielinstroom - zonder concreet te worden - trok de fractie over de streep.

Als dat niet was gebeurd, was de coalitie in zwaar weer gekomen. ChristenUnie-fractievoorzitter Gert-Jan Segers zei voorafgaand aan die cruciale fractievergadering van de VVD dat „we natuurlijk echt een probleem hebben in de coalitie”.

De roep om nu écht werk te maken van de asielinstroom - waar de VVD-leden zich op het congres ook luid en duidelijk over hebben uitgesproken - kan straks wel weer tot gedoe binnen de coalitie leiden. CU wil het gesprek erover wel aangaan, maar op voorhand geen toezeggingen doen. D66-fractievoorzitter Jan Paternotte zei recent „geen plannen” te hebben om erover te praten.

De wet moet nog bij de Tweede en Eerste Kamer worden ingediend. Van der Burg hoopte eerder de wet op 1 januari van kracht te laten worden, maar rekent nu op 1 februari.