De Duitse historicus en publicist Arnulf Baring zei me eens in een interview dat het grootste volk op aarde ook het machtigste wil zijn. Dat is een soort wetmatigheid, gaf hij aan. Hij doelde op China dat toen, in 1999, nog een land in ontwikkeling was. Baring, hij overleed drie jaar geleden, had een vooruitziende blik. Waar is China onder Xi naar op weg?
De Russische president Vladimir Poetin kijkt met een jaloerse blik naar de Chinese bevolkingsomvang. Rusland mag dan qua oppervlakte het grootste land ter wereld zijn, de 145 miljoen inwoners steken schril af bij de 1,4 miljard of 1400 miljoen van buurland China. Poetin weet dat als Rusland een grootmacht wil zijn, de bevolking moet groeien.
De Russische wetenschapper Dmitri Mendelejev stelde meer dan 100 jaar geleden dat Rusland in 2001 594 miljoen inwoners zou hebben. Poetin herinnerde in 2021 in een toespraak voor scholieren aan deze voorspelling. Dat die niet is uitgekomen wijt de president aan de Russische revolutie van 1917 en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991. Beide gebeurtenissen gingen gepaard met gebiedsverliezen en dus van inwoners, aldus Poetin.
De publiciste Sonja Margolina schreef onlangs in de Zwitserse krant de Neue Zürcher Zeitung (NZZ) dat er meer andere oorzaken zijn te noemen voor de relatief kleine Russische bevolking: de Eerste Wereldoorlog, de burgeroorlog, de terreur van Stalin en de Tweede Wereldoorlog. Alleen al die oorlog kostte 27 miljoen Russen het leven en dan vooral mannen.
Verder noemde zij het uitzonderlijk hoge sterftecijfer onder mannen als gevolg van de buitensporige alcoholconsumptie. Ook de omschakeling van een agrarische naar een industriële maatschappij leidde tot een daling van de geboortecijfers. Recent was er nog de coronapandemie, die meer dan 1 miljoen slachtoffers eist.
Margolina stelde in de NZZ dat Poetin „om Ruslands aanspraken als grootmacht te legitimeren het bevolkingsaantal met alle middelen wil opschroeven. Tegen deze achtergrond moest Oekraïne met zijn 41 miljoen een reusachtige demografische oorlogsbuit worden.”
Maar het verliep anders. Poetins idee was dat de Russen niet veel militair geweld nodig zouden hebben om Oekraïne op de knieën te dwingen. Ze zouden immers als bevrijders worden onthaald. Dat gebeurde niet. Bovendien sneuvelden aan Russische zijde militairen die het land niet kan missen.
Omdat Poetin koste wat het kost het aantal inwoners van Rusland wil verhogen, deporteerde hij met geweld Oekraïense burgers uit veroverde gebieden naar Rusland. De Amerikaanse buitenlandminister Antony Blinken spreekt over circa 1 miljoen Oekraïners, onder wie 260.000 kinderen.
Als de oorlog nog een half jaar voortduurt zal dat van Rusland naar schatting een half miljoen dode en gewonde soldaten vergen. Ondertussen hebben zo’n 700.000 hoogopgeleide Russische mannen met het oog op de mobilisatie het vaderland de rug toegekeerd. Het mag helder zijn dat Poetin niet bijdraagt aan de groei van de Russische bevolking en daardoor de status van grootmacht kan vergeten. Rusland is verbijsterend genoeg niet meer dan een groot, leeg land.