„Wie is hier de laatste?” Jevgeni (42) wijst naar een man in een auto tien meter verderop. Hij daar, zegt Jevgeni. Zelf wacht Jevgeni met twee gele Nederlandse Jumbo- en Praxis-tassen –zijn broer heeft gewerkt in Nederland– op een karretje en veertig lege literflessen op zijn beurt om buiten op straat water te halen van een tappunt. Hij heeft nog zeker twintig wachtenden voor zich, bij een speeltuin in de Zuid-Oekraïense stad Mykolajiv.

Verspreid over de hele stad staan rijen inwoners die water halen bij watertappunten van een put of tank. Vooral ouderen sjouwen met de volle flessen terug naar huis, jongeren pakken de auto om naar de winkels te rijden om water te kopen. De bewoners moeten het sinds 12 april doen zonder bruikbaar water uit de kraan. De oorlog heeft de waterpijpleidingen vanuit het door Rusland bezette Cherson beschadigd.

Uit die kraan komt in Mykolajiv alleen zout water. Dat water is afkomstig uit de rivier de Zuidelijke Boeg die door Mykolajiv loopt en waar het water van de Zwarte Zee instroomt. Het is gefilterd, maar het zout krijgt het lokale waterbedrijf er niet uit en is daardoor ongeschikt om te koken, tanden te poetsen of te douchen. Wel kan het gebruikt worden om schoon te maken. „Je kunt geen dag zonder drinkwater”, realiseert Jevgeni zich.

Spionnen

Mykolajiv zucht onder de oorlog. De stad ontsnapte aan Russische bezetting. Toen Rusland op 24 februari Oekraïne binnenviel, rukte het leger op richting de stadsgrenzen, maar stuitte op de Oekraïense krijgsmacht. Die wist de Russen te verdrijven en bevrijdde ook de omliggende dorpen.

De stad dient vanaf het begin van de oorlog als schietschijf. Mykolajiv ligt op 25 tot 30 kilometer van het front en binnen het bereik van de Russische artillerie. Het gevaar komt dan ook van Russische raketten. De Russische krijgsmacht bombardeert hotels, universiteitsgebouwen en woningen. Afgelopen twee weken namen de bombardementen toe op de stad. Met eind juli een voltreffer op een bushokje, waarbij vijf mensen omkwamen.

De bombardementen voeden de angst voor spionnen in Mykolajiv. Oekraïne is als de dood voor verraders die doelen in steden doorgeven aan de Russische krijgsmacht. Zoals ziekenhuizen waar Oekraïense militairen verblijven ter behandeling of locaties waar humanitaire producten worden opgeslagen.

Vitali Kim (41), het hoofd van de regionale militaire administratie van Mykolajiv, sloot afgelopen weekend de stad af voor een anti-terreuroperatie. Hij verzocht de bewoners om vooraf voor meerdere dagen boodschappen te doen. Er gold een avondklok van vrijdag 5 augustus elf uur ’s avonds tot maandagochtend vijf uur op 8 augustus.

„We moeten weten we wat moeten doen voor als de stad een keer is afgesloten”, zei hij vorige maand buiten in het centrum van de stad tegenover het Reformatorisch Dagblad, nadat hij de maatregel had aangekondigd. Hij keek uit op het overheidsgebouw dat haast in tweeën was gespleten door een Russisch bombardement en waar Kims kantoor zat. Bij de aanval kwamen zeker 36 mensen om. „Daarnaast zullen we ook op zoek gaan naar verraders. Mochten ze eerder de stad hebben verlaten, dan zullen we hen vinden.”

Oplossing

In zijn werkkamer serveert Boris Doedenko (49) water uit een fles uit de winkel. Voor de gelegenheid haalt hij een glas kraanwater, dat smaakt naar zeewater. Het gebrek aan bruikbaar water geeft de directeur van het lokale waterbedrijf Mykolajivvodokanal weinig reden tot optimisme. „Als dit zo doorzet, sterft de stad. Water betekent leven, voor de mensen, voor het maken van producten. Zonder water eindigt het leven.”

Om de inwoners toch iets van water te kunnen geven, filtert Mykolajivvodokanal het zoute water uit de Zuidelijke Boeg en pompt dat de stad in. Doedenko krijgt hulp van andere regio’s en steden die water leveren. Vrijwilligers brengen waterflessen naar de stad. Internationale hulorganisaties als het Rode Kruis en Unicef geven filtersystemen voor water uit de grond.

Er liggen opties op tafel om met een fabriek het zoute water te zuiveren of zoet water, noordelijker in de Zuidelijke Boeg, te gebruiken. Maar dit zijn toekomstplannen waarvan niet bekend is wanneer ze kunnen worden volbracht en hoeveel ze kosten. Doedenko ziet daarom maar een oplossing: „We moeten Cherson bevrijden.”

Het beschadigde deel van de waterpijpleiding bevindt zich in het bezette gebied. De voortdurende beschietingen aan het zuidelijke front maken het gevaarlijk om erheen te reizen en reparaties uit te voeren. Al de hele zomer gaan er geruchten rond dat Oekraïne van plan is met een tegenoffensief Cherson te heroveren.

Meestal haalt Oleksii Soechonos (41) water uit de winkel, nu staat hij buiten met flessen bij een watertank. Ook hij ziet maar een oplossing om weer aan bruikbaar water te komen en dat is Cherson van de Russen terug te pakken.

Met het zoute water thuis wast hij zijn gezicht en handen en doet hij de handafwas. Grappend besluit hij: „We hoeven nu niet meer in de zee te zwemmen.”