Met 142 meter is De Hoftoren, naast station Den Haag Centraal, het op twee na hoogste gebouw van Den Haag. Overheidsinstanties hebben er hun kantoren. „Daar hing ik eens, alweer heel wat jaren geleden, een uur of vier in m’n bakje bij een van de bovenste verdiepingen. Een storing in de apparatuur”, vertelt Hans Bos. „Een monteur moest er aan te pas komen om het op te lossen. Nee, in paniek raakte ik niet. Behoorlijk koud was het toen, dat kan ik me wel herinneren.”

Hoogtevrees heeft Rotterdammer Bos (61), „pas 47 jaar” glazenwasser, naar eigen zeggen absoluut niet. Met een vinger wijst hij naar boven. „De hoogte is toch daar? Als je naar beneden kijkt, is dat toch diepte? Je zou dus van dieptevrees moeten spreken. Maar dat heb ik ook niet. Nooit gehad”, zegt Bos tijdens zijn middagpauze bij het elf verdiepingen tellende kantoor van accountants- en adviesconcern PwC in Amsterdam. Dadelijk gaat hij via lift en trap weer naar het dak van het gebouw. De gondelinstallatie die daar staat tilt hem in een gondelbak over de rand en laat hem afdalen langs de gevel. Bos kan verder met het schoonwassen van de tientallen ramen.

Niet overbodig

Hoge panden horen bij de zakelijke markt waarop Bos’ werkgever, Glazenwasserij Van Elten uit Rotterdam, in de Randstad actief is. Bij bedrijven, zorginstellingen en overheden worden periodiek de ramen van hun gebouwen gewassen. Ook worden gevels gereinigd en geïmpregneerd. Bos, een van de twintig medewerkers, is gewend op hoogte te werken. Op de ladder, vanuit een hoogwerker, aan een hangladder, vanuit een glazenwasbalkon, abseilend met een bootsmansstoel aan een gezekerd hang- en vangsysteem of vanuit een gondelbak, zoals nu bij PwC.

In de glazenwassersbranche bepaalt de werkgever per gebouw de werkmethode(n) en veiligheidsmaatregelen. De glazenwasser zelf moet steeds ter plekke controleren of het materiaal waarmee hij werkt gekeurd is en zijn persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals zijn harnas en bevestigingsriemen, in prima staat verkeren. „Is dat het geval, dan vertrouw ik erop dat het goed zit”, zegt Bos.

De glazenwasser heeft de aandacht voor veilig werken in zijn sector zien verbeteren. „Vroeger kon je doen wat je wilde. Als je maar rekening hield met je eigen veiligheid, uiteraard. Eerlijk gezegd vind ik de regels nu te streng. Maar niet overbodig. Belangrijk is dat je jezelf veilig houdt. Dat deed ik vroeger al vanzelfsprekend. Toen stapte ik overal in en op. In principe zijn die regels wel goed. Je moet je immers bewust blijven van de risico’s die aanwezig kunnen zijn. Je bent bijvoorbeeld stom bezig als je in de gondelbak naar beneden gaat terwijl je al weet dat het stevig gaat waaien. Dan zou je zo tegen een raam aan kunnen ketsen of de gevel kunnen beschadigen. En hoe lager je zit, hoe langer de kabel is, hoe meer ruimte je hebt, hoe gevaarlijker een zwieper is.”

Veiliger

Werkgever Karin van Elten kent van haar man, die net zo lang in het glazenwassersvak zit als Bos, de verhalen uit het verleden. „Hij en zijn collega’s stapten drie, vier hoog over randjes en richeltjes alsof dat de normaalste zaak van de wereld was. In dakgoten liepen ze van de ene naar de andere kant, de ladder met zich meezeulend. Zoiets is tegenwoordig ten strengste verboden.”

De glazenwasserij is nu veilig? „Veiliger”, antwoordt Van Elten. „Laat ik het zo zeggen: Als je de hoogwerker niet goed uitzet, kan die nog steeds omvallen.” Is glazenwasser een gevaarlijk beroep? Na enig aarzelen: „Nee. Het gevaar is er wel uitgehaald met alle veiligheidsregels. Maar je moet blijven opletten, ook in een bakje met een harnas om. Want je kan verkeerd stappen, je kan vallen. En hangen in je harnas is ook niet fijn, hoor.”

Binnen Schoonmakend Nederland, de brancheorganisatie van de schoonmaaksector, is Van Elten bestuurslid van het segment voor de glazenwassers en gevelbehandelaars: AWOG (Alles Weten Over Glas & Gevel). Een kleine twintig jaar werkt ze bij de Rotterdamse glazenwasserij. Echtgenoot Hans leerde ze kennen toen hij de ramen lapte in het appartementencomplex waar zij woonde. „Ik nodigde vaak de glazenwasser uit voor een kop koffie.” Ze zit veel op kantoor, maar neemt af en toe ook emmer, spons en wisser ter hand. „Als het druk is.”

Geen hoge wiskunde

Van Elten heeft wel enige hoogtevrees. „Dat is alleen maar goed, want dan realiseer je je tenminste wat je doet en blijf je veilig werken. Ben ik eenmaal bezig, dan heb ik van de hoogtevrees geen last meer. Maar die eerste vijf minuten is het altijd: O, ik sta op hoogte. En: O ja, ik moet wel opletten wat ik doe. Als ik in het bakje over de rand ga, gaat het door me heen: Oef, dat is toch wel hoog. Het is telkens weer even wennen.”

Het glazenwasserswerk zelf is „geen hoge wiskunde”, zegt Van Elten. „Raampje nat, raampje droog. Maar je slaat er geen slag naar, natuurlijk. Eerst natmaken en dan ook goed afdrogen, zodat er geen vlekken achterblijven. Het moet wel nauwkeurig.” Wat dat betreft heeft Bos zijn bedenkingen tegen de veelgebruikte telescoopsteel. „Ik werk er mee, maar niet veel. Overal waar ze met die stokken komen, zien dorpels onderaan de ramen met een jaar of twee groen van de mos, omdat niet goed wordt afgedroogd. Dan liever ouderwets met de hand met de spons erover en schoonvegen.”

Belastend

Innovatie gaat de glazenwasserij niet voorbij. Een nieuwe vinding is de exoskelet. „Een soort harnas van kunststof”, aldus Van Elten. „Aan de achterzijde zitten veren met staalkabeltjes eraan. Die leveren een deel van de kracht die je nodig hebt om een taak uit te voeren, zoals het tillen van de telescoopsteel. Zelf hoef je dan minder spierkracht te gebruiken, wat zorgt voor een flinke ontlasting van rug en schouders. Die exoskelet zijn we nu aan het testen. Het bevalt ons prima. Het is ook beter voor onze jongens die zwaarder werk doen zoals hogedrukreiniging of glasbewassing met de steel.”

Bos heeft een goede conditie. „Na zoveel jaar nog geen hoofdpijntje, ik mankeer gelukkig niets.” Glazenwasser is niettemin een zwaar beroep, belastend voor nek, schouders, rug en knieën. Van Elten: „We proberen onze mensen zo duurzaam mogelijk oud te laten worden. Zijn ze wat op leeftijd, dan zetten we hen eerder in voor het begeleiden en opleiden van collega’s. Ook bij jongere medewerkers denken we aan de belasting. Het is niet goed om de hele dag door hetzelfde werk, dezelfde bewegingen te blijven doen. Glazenwassers die nog niet aan hun pensioen toe zijn, komen relatief veel thuis te zitten met een frozen shoulder (een ontsteking van het gewrichtskapsel van de schouder, JK) of nekklachten. Zoveel mogelijk wisselend werk op een dag helpt voorkomen dat onze mensen schade aan hun lijf krijgen.”

Tekort

Een probleem voor Glazenwasserij Van Elten én collega’s is de krappe arbeidsmarkt. Karin van Elten: „Als u een laatje kunt opentrekken en u heeft nog een stuk of tien glazenwassers voor me, dan houd ik me heel erg aanbevolen. Gelukkig hebben we weer veel werk. De coronaperiode was voor ons slecht, omdat we absoluut niet mochten zemen in overheidspanden. Nu hebben we weer mensen nodig en die zijn er niet. Beetje zuur. We zouden zeker nog zes collega’s kunnen gebruiken. Sommige opdrachten nemen we niet meer aan, omdat we die bij gebrek aan personeel niet kunnen uitvoeren.”

Glazenwasser is voor Hans Bos ook na bijna een halve eeuw een mooi vak. „Het is de vrijheid. Je werkt dan hier, dan daar. Ik hoef niet achter een bureau te zitten. Twee uur naar een schermpje turen voordat je weer een bak koffie kunt gaan halen, lijkt me niks. Ik doe mijn ding en word er nog voor betaald ook.” Karin van Elten voelt met Bos mee: „Het uitzicht dat je in een bakje hebt! Zit het weer ook nog mee, dan heb je het tofste beroep dat je maar kan hebben.”

serie Hoogzomer

Het Reformatorisch Dagblad zoekt het hogerop deze zomer.

Aflevering 5: glazenwasser Hans Bos