„Jaarlijks verdrinken in Nederland ongeveer honderd mensen in natuurwater”, zegt directeur van de NRZ, Titus Visser. „En dat aantal is de afgelopen jaren nauwelijks gedaald.”

Omdat elk slachtoffer er één teveel is, trapt de stichting vandaag de campagne ”Wie checkt jou? Veilig in en uit het water” af bij een beachclub op het Ermelose Strand Horst. Voor de actie werd onder meer samengewerkt met de KNRM, Reddingsbrigade Nederland en recreatieonderneming Leisurelands.

Veel zwemmers overschatten volgens Visser hun eigen zwemkunsten en onderschatten de risico’s van natuurwater. „In een rivier of zee heb je bijvoorbeeld te maken met sterke stroming, langsvarende schepen of plotselinge temperatuurverschillen.” Wie niet oppast kan als gevolg daarvan afdrijven, in paniek raken en in het ergste geval niet meer terugkomen aan de kant. „Zwem in zulke situaties niet tegen de stroom in, maar ga op je rug drijven en roep om hulp”, adviseert Visser.

Ondanks de risico’s van open water is zwemmen bijna nergens verboden in Nederland, tenzij het staat aangegeven. „We zijn een bijzonder land, want in de rest van de wereld is het juist precies andersom. Daar mag je nergens zwemmen, alleen als het expliciet is aangeduid”, legt Visser uit. Het zegt volgens hem iets over de band van Nederlanders met het water. „Dat zit verweven in onze cultuur.”

Tegelijkertijd bepaalt de vrijheid om overal te mogen zwemmen ons volgens Visser bij de verantwoordelijkheid van de burger. „Omdat zwemmers de gevaren niet altijd even goed inschatten is het belangrijk dat wij bewustwording creëren. Ga in rivieren bijvoorbeeld niet verder dan heuphoogte, en zwem bij voorkeur op aangewezen locaties. Die zijn gecontroleerd op veiligheid en waterkwaliteit.”

Ook kan het volgens Visser nuttig zijn om in het voorjaar eerst een paar keer in het zwembad te oefenen, voordat ’s zomers de overstap naar natuurwater wordt gemaakt. „Zeker als iemand zich onzeker voelt over zijn eigen zwemkunst, is het goed om jezelf te testen. Zwembaden staan daarvoor open en willen je helpen met tips.”

Kopje onder

Of de zwemvaardigheid van de gemiddelde Nederlander afgelopen jaren überhaupt is afgenomen, durft Visser niet te zeggen. „Vooral onder arbeidsmigranten en asielzoekers vallen de laatste jaren veel verdrinkingsslachtoffers. Daarom verspreiden we onze campagnefolders in verschillende talen.”

De herinvoering van het schoolzwemmen vindt Visser mede daarom een goed idee. „Dat moet absoluut terugkomen. Het vergroot de zwemvaardigheid van schoolgaande kinderen enorm en verkleint de kans op ongelukken in het water.”

Terug naar de campagne. Het voornaamste doel daarvan is volgens Visser dat zwemmers zich bewust worden van het belang van toezicht. „Mensen aan de kant hebben het vaak niet door als iemand in nood is. Vraag daarom je vrienden op de oever of ze een oogje in het zeil willen houden als je alleen gaat zwemmen en let op de ander als je samen het water in gaat.”

Dat toezicht houden geen overbodige luxe is, blijkt ook uit onderzoek dat NRZ samen met kenniscentrum Veiligheid NL deed. Daaruit kwam naar voren dat 83 procent van de ouders het idee heeft dat hun kind huilt, gilt of spartelt als het verdrinkt. In werkelijkheid gaat een peuter in paniek vrij spoedig kopje onder en verloopt de verdrinking geluidloos en snel.

Dat is goed te zien in een filmpje op YouTube, waarop de camerabeelden van een zwembad in Helsinki getoond worden. Een kind in een vol zwembad verkeert in verdrinkingsnood, maar er is niemand van de omstanders die het doorheeft. Terwijl de kleuter vecht voor zijn leven, schuifelen de overige badgasten vrolijk voorbij. Pas na enkele minuten, als het jochie het bewustzijn heeft verloren en al drijvend tegen een vrouw aanbotst, wordt het kind gered.

Hij overleefde, vele anderen niet. „Extra goed opletten dus deze zomer, aan de waterkant”, adviseert Visser.