De stikstofplannen hebben veel losgemaakt, ook in de achterban van coalitiepartijen. Hebben zij het beleid bijgestuurd?

In elk geval niet in de kern. Aan wat is afgesproken in het regeerakkoord wordt niet getornd. Wel hadden ook coalitiepartijen kritiek op de stikstofkaart. CDA, VVD en CU kwamen met een motie om provincies de regie te laten nemen in de uitwerking van het stikstofbeleid en de inzet van het budget, mits de doelstellingen maar worden gehaald. Die werd aangenomen, net als een motie om provincies te voorzien van andere kaarten.

Er was met de kaart echter al sprake van „richtinggevende doelstellingen” waar provincies „gemotiveerd” van mogen afwijken. Ook was duidelijk dat provincies zelf mochten weten op welke manier –bijvoorbeeld door middel van inzet van innovatie– de doelen gehaald zouden worden. Kanttekening daarbij is dat het budget niet onbeperkt is. Verder hebben de coalitiepartijen in de formatie maar een beperkt bedrag van het stikstoffonds uitgetrokken voor innovatie.

Is de stikstofkaart van tafel, zoals sommigen zeggen?

Nee. Maar belangrijk om te bedenken is dat de ingekleurde kaart al geen dwingend karakter had. Dat is in het debat en met de moties nog eens bekrachtigd. En ook al krijgen provincies inzage in andere kaarten en wordt de bestaande kaart wellicht nog bijgesteld, deze versie is het uitgangspunt. Ook is minister Van der Wal (Natuur en Stikstof) er niet van teruggekomen dat dit de basis is waarvan provincies „gemotiveerd” mogen afwijken.

Hoe verliepen de stemmingen over moties van de oppositie?

Moties om het stikstofbeleid af te keuren en om het aan te passen werden bij hoofdelijke stemmingen verworpen (respectievelijk 40 voor en 99 tegen en 32 voor en 107 tegen). Moties van SGP’er Bisschop over het voorrang geven aan het legaliseren van PAS-knelgevallen en de innovatie van uitstootreductie werden aangenomen.

Hoe nu verder?

De provincies moeten voor 1 juli 2023 met gebiedsplannen komen. De spannende vraag is of het kabinet die goedkeurt. Duidelijk is dat een clash dreigt, want verschillende provincies hebben zich al tegen de kabinetsplannen gekeerd. Van der Wal heeft januari als „ijkmoment” om te kijken of de deadline van 1 juli 2023 gaat lukken. Overigens zegt ze er vertrouwen in te hebben dat de provincies meewerken.

Een ander belangrijk moment is de wettelijke vervroeging –van 2035 naar 2030– van het doel om 74 procent van de stikstofgevoelige Natura 2000-oppervlakte onder de kritische stikstofgrens te krijgen. Dat staat gepland voor de eerste helft van 2023, en zal vermoedelijk opnieuw veel emotie losmaken.

Een spannende dag bij dit alles is 15 maart 2023. Nederland gaat dan naar de stembus voor de Provinciale Statenverkiezingen. „Dit wordt een referendum over uw politiek”, aldus JA21’er Eppink vorige week tegen Van der Wal. Of hij gelijk krijgt, of niet, de verkiezingsuitslag kan zeker zorgen voor verdere spanning.

Landbouwminister Staghouwer moet van de Kamer vóór Prinsjesdag met een brief komen over het toekomstperspectief voor boeren.

Uiterlijk in oktober zijn de doelen per regio op het gebied van water, klimaat en natuur bekend. Verder komt het kabinet in december of januari met „richtinggevende” doelen voor andere sectoren dan de landbouw, en komen er ook zulke doelen voor „de grote ammoniakuitstoters in de industrie”, aldus Van der Wal vorige week.