Kies vijf gebouwen, producten of eigenschappen die Gouda het meest kenmerken. Die vraag is niet zo eenvoudig voor Jan Vermeulen, inwoner van Capelle aan den IJssel en al tientallen jaren als onder andere docent geschiedenis verbonden aan het Driestar College en de gelijknamige hogeschool. Naar aanleiding van het jubileum schreef hij het kinderboek ”Gevaar in Gouda”.

Ondanks dat Vermeulen de vraag al enkele dagen voor het interview kreeg, wijzigt hij tijdens het gesprek nog zijn keuze. Er is simpelweg te veel dat Gouda kenmerkt. Toch komt hij uiteindelijk tot een top-5. Op nummer 1 staat voor Vermeulen een glas-in-loodraam in de Sint Jan met de titel ”De gevangenneming”, over het verraad van Judas in de Hof van Gethsémané. Op de tweede plaats zet hij de Waag. Daarna volgen het Museum Gouda, het stadhuis en de stroopwafel.

Dat de wereldberoemde gebrandschilderde ramen in de top-5 staan, is niet zo opmerkelijk. Maar waarom juist dit raam? „Bij mijn speurtocht naar een onderwerp voor mijn boek kwam ik uit op september 1572, toen Gouda overstapte naar de prins van Oranje. Gouda was niet echt prinsgezind en protestants, maar koos de kant die het beste uitkwam. Een van de hoofdpersonen van mijn boek is Machteld Heye, een verzonnen meisje. Haar ouders hebben wel echt bestaan. Het zijn Jan en Lucia Heye. Jan was een van de burgemeesters. Hij had het glas in 1556 geschonken aan een klooster dat in de binnenstad stond. In 1574 keerde Heye zich tegen de prinsgezinden en wilde hij Gouda weer Spaans maken. Dat mislukte. Het glas is later in de Sint Jan gehangen. Dat toont wel aan hoe Gouda met andersdenkenden omgaat. Het glas over de verrader Judas dat was geschonken door de overloper Heye werd opgehangen in de Sint Jan die van rooms protestants was geworden.”

De tweede plaats op het lijstje van Vermeulen is voor de Waag. Tegenwoordig wordt er gedemonstreerd hoe hier vroeger kaas en andere producten werden gewogen. „Vroeger werd daar alles gewogen waarvoor je belasting moest betalen. De kaasmarkt was heel belangrijk voor Gouda. Dat zie je aan het marmeren reliëf op het gebouw waarop te zien is dat er kaas wordt gewogen.” De Waag staat dan ook aan de rand van de Markt.

Museum Gouda zet Vermeulen op de derde plaats. Het is gevestigd in het voormalig Catharina Gasthuis, dat eeuwenlang dienst deed als ziekenhuis. „Het museum heeft een maquette die zo goed mogelijk weergeeft hoe Gouda er in 1562 uitzag. Ook de oude altaarstukken van de Sint Jan staan in het museum. Ze prijken nu tijdelijk in de kerk.” Behalve dat is er onder andere veel te zien over de ziekenzorg en de rechtspraak in Gouda.

De docent noemt het stadhuis imponerend. „Gouda laat hiermee zien mee te tellen. In 1438 brandde de stad af. Het nieuwe stadhuis werd op een open plek gebouwd. Zo kon het vuur niet overslaan als er huizen in brand vlogen. Het is een van de mooiste stadhuizen van Nederland. Aan de muur hangt een klokkenspel dat uitbeeldt dat Floris V de stadsrechten verleent.”

Als vijfde noemt Vermeulen de stroopwafel. „Die werd halverwege de negentiende eeuw populair. Het was een goedkope lekkernij, die al snel heel populair werd.”

Na zijn top-5 noemt Vermeulen onder andere ook nog de lange, dunne pijpen die nog steeds in Gouda worden gemaakt en de Donkere Sluis. Die sluis zorgde voor een verbinding tussen de Gouwe en de Hollandse IJssel, waardoor handelsschepen Gouda konden bereiken.

Ook de Driestar haalt hij aan. „Gouda heeft de enige reformatorische hogeschool van Nederland. Zonder de Driestar zouden er denk ik minder kerkelijke mensen in Gouda wonen. Er zijn hier veel verschillende kerken.” Alexander Comrie noemde Gouda eeuwen geleden al het broeinest van de ketterijen. „Scheuringen zijn hier helaas ook veel geweest, ondanks dat in de meeste gevallen verschillende meningen en geloven in Gouda vreedzaam naast elkaar leven.”

Dit is de tweede aflevering in een vierdelige serie over jubilerende steden. Dinsdag deel 3.