Rod Dreher komt wat verstrooid over. Zijn kleding lijkt slonzig, zijn haar zit in de war en zijn ogen kijken dwalend rond. Maar hij weet goed wat hij wil.

In christelijk Amerika is hij een bekende auteur. Hij komt graag in Europa. De laatste jaren vooral in conservatieve landen als Hongarije. Eind april sprak hij bij het Brussels Beraad, een groep vertegenwoordigers van het christelijk onderwijs in Europa.

Op een minuutje lopen vanaf het gebouw van het Europees Parlement legt Dreher uit hoe belangrijk het onderwijs voor hem is. Dat is namelijk zijn hoop. Zoals Benedictus van Nursia (480-547) hoop bood. Over hem schreef hij in 2017 het boek ”The Benedict Option”, dat veel opzien baarde in Amerika. „Benedictus zag het Romeinse Rijk uit elkaar vallen. Hij trok zich drie jaar terug in een grot. Daar schreef hij een regel die eeuwenlang in kloosters is gebruikt. Die werd mede de basis van de Europese beschaving. Nu ook onze cultuur uit elkaar valt, kunnen christelijke scholen de Benedictus van onze tijd zijn.”

Dat de westerse cultuur in elkaar stort, is voor hem geen vraag. De leugen regeert. „Barcelona hing vorig jaar posters op met de tekst: ”Vrouwen hebben hier een penis, mannen een vulva”. Kijk, dat is onwaarheid. Maar mensen willen het horen. Je moet die leugen durven tegenspreken.”

Dreher woont in de Amerikaanse staat Louisiana. Daar ziet hij de laatste jaren de woke-revolutie. „Alles wat niet in het straatje past, gaat aan de kant. Dat duwt christenen in de marge.”

Twee christenen die werken bij de Amerikaanse inlichtingendienst schudden hem wakker: „Zij vertelden mij dat christenen nu worden gezien als een bedreiging – net als moslims na 11/9.”

Veel gewone Amerikanen bewegen mee. Maar Russen in de VS schrikken van wat ze om zich heen zien, vertelt Dreher. „In de Sovjet-Unie moesten zij geloven wat niet waar was. Nu zien ze dat in het Westen. Dat herinnert hen aan de totalitaire samenleving.”

Wat is dat, totalitair?

„Dat alle onderdelen van het leven gepolitiseerd zijn. Buigen voor de macht. In de Sovjet-Unie werd je door de politie gecontroleerd. Bij ons word je genegeerd als je niet meedoet. Er is geen tolerantie voor afwijkend gedrag.”

Een vriend van Dreher had in een klas een meisje dat naar eigen zeggen non-binair was. „Elke dag besliste ze opnieuw welk gender het best paste. Als je haar niet goed aansprak, draaide ze helemaal door. Daarmee maakte ze iedereen gek.”

In een kinderprogramma zag Dreher op tv dat de lhbt-beweging kinderen aanmoedigde zelf te bepalen hoe ze worden aangesproken; met hij of zij. „Scholen zeggen ouders soms bewust niet dat ze hieraan meewerken. Zo probeert men de kracht van het gezin te breken. Uiteraard in naam van de compassie.”

Als mensen van de waarheid wijzen christenen deze ideologieën af. „Dat brengt lijden. Maar discipelen kunnen lijden. Christus zoekt volgelingen, geen bewonderaars.”

In Amerika is ”woke” inmiddels het kernwoord. Het maakte opgang tijdens het presidentschap van Donald Trump, toen enkele zwarten slachtoffer werden van geweld van blanke politieagenten.

Eigenlijk niets mis mee, zegt ook Dreher. „Als christen kan ik me helemaal vinden in het antiracisme. Maar in de VS is dit een nieuwe ideologie van zelfhaat. De Grieks-Romeinse erfenis staat onder verdenking. Het heeft niets meer te maken met gelijke rechten, waar Martin Luther King voor streed.”

Woke betekent „verlicht.” De rest blijft verduisterd. „Voor woke is het homohuwelijk niet genoeg, maar gelden alle politieke eisen van de lhbt-gemeenschap.”

Woke is „politiek.” Van de weeromstuit worden mensen bang om iets verkeerds te zeggen. „Mensen gaan niet meer naar een feestje met onbekenden.”

Dit bedreigt vrijheden, zegt Dreher. „Een hoogleraar aan een rooms-katholieke universiteit vertelde me dat je daar niet zomaar kunt doceren wat de kerk leert over huwelijk, gezin en seksualiteit. Zodra je ook maar de minste beschuldiging krijgt dat je racist bent of transfoob, ben je kansloos. Ik vind dat totalitair.”

Hoe verhoudt racisme zich tot homofobie?

„Homofobie is het nieuwe racisme. Als je leeft met de Bijbel en de traditie van de kerk, kun je niet mee met de lhbt-leefwijze. Voor mensen die woke zijn, ben je dan net zo erg als een racist. Vergeet niet: woke heeft de macht.”

Bedrijven ontslaan zelfs mensen die niet verlicht zijn, zegt Dreher. „Werknemers hebben weinig bescherming in de VS. Het kost bedrijven niets. Ze hangen de regenboogvlag uit om verder te doen wat ze willen. In naam van het slachtoffer kun je veel maken.”

Valt woke ook te zien als reactie op bestaand onrecht?

„Dat zou kunnen als woke-mensen echt achtergesteld waren. Volgens het woke-verhaal wordt een zwarte lesbische hoogleraar onderdrukt door een werkloze blanke in een caravan. In het echt is zij echter geen slachtoffer, maar een bevoorrechte. Woke komt uit de machtige kringen; niet van onderaf en evenmin van de staat.”

Amerika is beroemd vanwege zijn sterke rechtsstaat. Kan de wet u beschermen?

Dreher schudt beslist zijn hoofd. „Seksuele oriëntatie is voor de wet hetzelfde als ras. Het hooggerechtshof stelt trans gelijk aan ras. Door de lhbt-praktijk af te wijzen, schaar je jezelf bij de Ku Klux Klan.”

Dreher verwijst naar ”When Harry became Sally”. „De auteur daarvan is de briljante rooms-katholiek Ryan T. Anderson. Dat is ook een goed boek over de transbeweging. Maar op een dag ontdekte Anderson dat Amazon het niet meer wilde verkopen. Omdat Amazon driekwart van de Amerikaanse markt bedient, zal geen uitgever een boek publiceren dat Amazon weigert. Zodoende verandert een liberale democratie in totalitarisme. Welnu, dat is woke.”

Mensen die onder het communisme hebben geleefd, zien dit veel scherper, meent Dreher. „Europese christenen zijn gewend een tegencultuur te vormen. Wij waren gewend dat er geen tegenstelling was tussen een goed Amerikaan en een trouw christen. Nu moeten wij de moed ontwikkelen om een tegenstem te laten horen.”

Een andere zwakte van christenen in de VS is dat ze „volledig gepolitiseerd” zijn. „Ze hopen altijd op een goeie, rechtse president. Die zal alles opknappen. Men realiseert zich niet dat de crisis cultureel en geestelijk is.”

Dreher verwacht daarom niets van de overheid. „De staat ziet mij als vijand. Hoe kan ik daar nog vertrouwen in hebben?”

Als de wet u niet beschermt, behoort uw land dan nog tot de westerse beschaving?

„Tja, barbaren vernielen onze samenleving. Je zou zeggen dat het voor een chirurg barbaars is om zonder medische noodzaak iemands penis of borsten af te snijden, alleen maar omdat een minderjarige van 15 voelt dat dat beter is. Dat is niet verlicht, maar monsterachtig. Het doet me denken aan Mengele.”

U bent lid van de Amerikaanse Orthodoxe Kerk, een dochterkerk van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Hoe voelt dat, nu de Russische kerk de oorlog in Oekraïne steunt?

„Pijnlijk natuurlijk. De banden zijn nauw; pas in de jaren zeventig werd onze kerk zelfstandig. Gelukkig heeft onze eigen patriarch de oorlog veroordeeld. Datzelfde geldt voor de Oekraïens-Orthodoxe Kerk. Niettemin is het een schandaal.

Toen ik in 2006 overging naar de orthodoxe kerk, beleefde ik die mystiek en spiritualiteit als een geschenk van God. Maar ik moet de waarheid onder ogen zien dat de orthodoxie in Rusland deel is van de Russische oorlogsmachine.”

Hoe verklaart u die steun?

„In Rusland is de relatie tussen kerk en staat heel hecht. Het Kremlin doet veel aan kerkbouw. En gratis geld bestaat niet. Zodoende lijkt patriarch Kirill op een werknemer van de staat.

In de rest van de wereld leeft nu een demonische haat tegen alles wat Russisch is. De spiritualiteit van de Russische kerk heeft me erg geholpen om dichter bij Christus te komen. Dat wordt nu allemaal veroordeeld. Ik vind dat fanatisch.”

Een van de dingen die hij bij de orthodoxen leerde, is bidden. Hij zat in een depressie en raakte in gesprek met zijn priester. Die maakte het kort: elke dag een uur bidden.

Dreher knoopt het gebedskoord van zijn pols. „Een uur bidden, man, dat kon ik niet. En maar herhalen: „Jezus Christus, Zoon van God, wees mij als zondaar genadig.” Als ik iets wilde begrijpen, ging ik intensief lezen of schrijven. Een uur stil zijn ging boven mijn macht. Nu moest het. En ik moet zeggen: het genas mij.” Dreher knoopt zijn koord weer vast. „Ik zou ook niet meer zonder kunnen.”

Enkele weken geleden maakte u bekend dat u gaat scheiden. Welke consequenties zou dat kunnen hebben?

„Het was een moeilijk bericht om te delen. Veel mensen hechten waarde aan wat ik schrijf over huwelijk en gezin. Gelukkig zijn we geen van beiden ooit ontrouw geweest.

Onlangs was ik in een orthodox klooster in Roemenië. Ik deed daar een gelofte aan God dat ik de rest van mijn leven zou volhouden in dit huwelijk en mezelf alles zou ontzeggen. Maar achteraf weet ik dat mijn vrouw op hetzelfde moment bij haar advocaat zat.

Vanuit Roemenië ben ik naar Jeruzalem gegaan, om Pasen te vieren. In de Grafkerk ging ik in gebed. Toen kwam God over. Ik voelde zo’n ongelooflijke vrede. Ik kon zelfs voor mijn vrouw bidden. Zo ga ik vol vertrouwen in Hem verder. Zonder dat ik de gevolgen overzie.”