De angst om dingen te vergeten, geeft –bewust of onbewust– veel stress. Wat weer leidt tot meer vergeten, want zaken onthouden lukt nu eenmaal beter met een rustig hoofd. Met de ”Geheugensurvavilgids” reikt Konrad (1984), als neurowetenschapper verbonden aan het Donders Instituut in Nijmegen, het gereedschap tot een opgeruimd hoofd aan.

De ”Geheugensurvavilgids” is nu niet bepaald een boek dat je in je luie stoel leest. Om je geheugen te verbeteren, moet je immers weten waar je staat. Dus zit ik op een avond tijdens een zeldzaam rustig moment met een geheugentest voor me. Ik zeg bewust test in plaats van testje, want het komende uur ben ik onafgebroken hard aan het werk. Ik kijk hoeveel cijfers er in mijn kortetermijngeheugen passen en leer een boodschappenlijst met veertig items, twintig woorden Hongaars en vijftien pasfoto’s met bijbehorende namen uit mijn hoofd. Dat laatste zonder spelfouten. Daar zitten ook tongbrekers als Nienke Cavusoglu en Stijn Brumleve bij. Daarnaast moeten er nog vier creditcards met elk een zestiencijferig kaartnummer, driecijferige code en verloopdatum in mijn hoofd. Helemaal aan het eind komt de boodschappenlijst weer terug. Wat weet ik nog?

Na afloop van de test ben ik moe, maar ook helemaal hyper. Zeker als ik erachter kom dat ik op alle fronten buitengewoon goed scoor. Dat het me een groot deel van mijn nachtrust kost (want hoe krijg ik al die informatie weer uit mijn hoofd) neem ik op de koop toe.

Rustiger hoofd

Ondanks mijn goede score lees ik geïnteresseerd verder, want Konrad belooft niet alleen een beter geheugen, maar ook een rustiger hoofd. Hoe dat in z’n werk gaat, licht hij meteen overtuigend toe. Als je zeker weet waar je sleutels liggen, hoef je ook niet bang te zijn dat je ze kwijt bent. Zelfs als je ze niet ziet. Dat geldt niet alleen voor echte sleutels, maar ook voor geheugensleutels, die je helpen bij de juiste informatie in het brein te komen.

Mensen zijn volgens Konrad vooral goed in het onthouden van gebeurtenissen en emotionele ervaringen. Helaas behoren wachtwoorden en creditcardnummers niet tot die categorie, maar daar valt een mouw aan te passen.

Getallen onthouden vinden we maar lastig, woorden lukt veel beter. Konrad stimuleert zijn lezers om alle getallen onder de honderd te onthouden als een woord. Stel dat je 09 onthoudt als soep en 34 als muur, dan hoef je bij de pincode 34 09 alleen een muur te onthouden waar een pan soep tegenaan is gegooid. Dat lijkt vergezocht, maar uit ervaring weet ik dat het werkt. Lange getallen prent ik vaak in mijn hoofd met behulp van bekende psalmregels. Dat lijkt misschien omslachtig, maar voor mij werkt het om zo bijvoorbeeld de pincode 2573 te onthouden. Mijn zelfbedachte methode heeft wel een manco: niet van alle psalmen heb ik een regel paraat.

Beter onthouden is natuurlijk prachtig, maar dan moet je wel weten waar al die losse informatie voor staat. Om daarin overzicht te houden, raadt Konrad aan om geheugenpaleizen te bouwen en daarin alles overzichtelijk op te bergen. Neem bijvoorbeeld je eigen huis en maak in elke kamer een virtuele wandeling langs tien verschillende objecten, altijd in de juiste volgorde.

Stel dat je een boodschappenlijstje wilt onthouden. De fles cola zet je in gedachten naast de keukenkraan, de appels bij de koelkast, het brood op het aanrecht, enzovoort. Door een vaste volgorde aan te houden en die in de winkel langs te lopen, ben je minder geneigd zaken te vergeten. De methode werkt niet alleen in de supermarkt, maar ook voor to-dolijstjes en woordjes leren. Is je geheugenpaleis vol, dan maak je gewoon een ander aan. Konrad zelf heeft er meer dan tachtig!

Met een wandeling door een geheugenpaleis is Konrads methode nog niet af, want tegelijkertijd bedenkt en beleeft hij er een onzinverhaal bij. In zijn geval kan dan als volgt verlopen: „Uit de waterkoker stroomt melk. Ik snuffel eraan om in te schatten hoe erg het stinkt.” Hoe extremer het verhaal, hoe beter. Het werkt, maar toch zal ik deze extra geheugensteun niet gebruiken. Simpelweg omdat het mijn manier niet is. Ook al zoek ik bij het onthouden van zaken continu naar handvatten en overeenkomsten, ik houd niet van onzinverhalen in mijn hoofd. De buurman die helemaal onder de jam zit? Die gedachte krijg ik er de komende maanden niet meer uit.

Maar de cijfermethode, daar zie ik wel brood in. Elke dag een paar minuten investeren om een rijtje van tien cijfers als woorden in je hoofd te prenten is genoeg, belooft Konrad. Dan heb je de hele reeks binnen twee weken voor altijd in je hoofd. Zodra ik er de tijd en de rust voor heb, ga ik beginnen, neem ik me voor. Tot ik bedenk dat Konrad steeds weer benadrukt dat juist het beheersen van geheugentechnieken rust geeft. Zal ik dan meteen maar doorpakken?

Boekgegevens

”Geheugensurvivalgids”, Boris Nikolai Konrad; uitg. Ambo Anthos; 232 blz.; € 17,99