Oud–journalist Fred Lammers is er zeker van dat de gesprekken die dinsdag in de Volkskrant staan, en het bijbehorende boek, de beloofde „grote verrassing" zijn. „Heel veel dingen die aan de orde komen, waren wel bekend. Maar ze zijn nu ingekleurd met het menselijke aspect. Zoals bijvoorbeeld hoe er binnenskamers is omgegaan met de buitenechtelijke kinderen van de prins. Dat Juliana zo lief voor ze was."

Lammers kon het goed vinden met de prins. „Hij heeft tegen mij ook gezegd dat er vuurwerk zou komen. Maar over de inhoud daarvan zweeg hij als het graf."

Al enkele uren na zijn dood klapten de eerste bekenden van prins Bernhard uit de school. Acteur Jeroen Krabbé citeerde op televisie uit zijn dagboek. Hij wist te melden dat Bernhard op sterven na dood was geweest na het overlijden van koningin Juliana. Een dag later kondigde oud–journalist Thomas Lepeltak eveneens op televisie aan dat de begrafenis van de prins een verrassing zou worden, die overigens is uitgebleven.

Velen dachten dat het aangekondigde vuurwerk het nieuws van De Groene was: prins Bernhard gaf tegen de eveneens overleden oud–hoofdredacteur Martin van Amerongen toe dat hij 1 miljoen dollar van vliegtuigfabrikant Lockheed had ontvangen. Dinsdag bleek dat de prins dit hele bedrag heeft weggegeven aan vrienden en bekenden. Volgens de prins is er nooit meer geld overgemaakt.

„De prins hield van mensen die hem niet alleen als lid van het Koninklijk Huis behandelden", zegt Lammers. „Hij waardeerde mensen die hem tegenspel gaven heel erg." De overleden prins verzamelde heel wat van dergelijke gesprekspartners om zich heen, zo is gebleken. Bernhard greep graag en vlot de telefoon. Zijn contacten zeggen unaniem dat hij een trouwe vriend was, maar als hij eenmaal boos op je was kwam het niet meer goed.

Soldaat van Oranje Erik Hazelhoff Roelfzema behoorde tot de vrienden die hij sinds de Tweede Wereldoorlog altijd trouw bleef. Hazelhoff Roelfzema verbaasde vriend en vijand door enkele dagen voor de begrafenis op televisie ronduit toe te geven dat er inderdaad een buitenechtelijke dochter Alexia in Frankrijk was. „Aardig meisje. Ik heb wel eens met haar en de prins gedineerd."

Het leek erop dat deze bevestiging van een hardnekkig gerucht de „grote verrassing" was. Maandag opende de Telegraaf de krant met de kop: Dit is Alexia en een verhaal met een halfbroer van de dochter van prins Bernhard. Maar dinsdagmorgen bleek dat prins Bernhard zelf de grootste troef in handen had gehouden: hij kreeg een krantenbijlage en een boek om zijn hele leven als Prins der Nederlanden nog eens in het wat hem betreft juiste perspectief te zetten. En te onthullen dat er twee buitenechtelijke dochters waren.

Of deze journalistieke weergave van vele gesprekken nu de echte waarheid over prins Bernhard vertelt, weten schrijvers Pieter Broertjes en Jan Tromp zelf ook niet. „Maar het klonk wel allemaal erg overtuigend en enerverend."

Koningin Beatrix wist voor zover bekend tot maandagavond niets van de postume onthullingen van haar vader. Aangezien de koningin buitengewoon scherp waakt over de privacy van haar familie, valt het te betwijfelen of ze er erg gelukkig mee is. De Rijksvoorlichtingsdienst RVD, haar spreekbuis, wil geen commentaar geven. Prins Bernhard heeft wel eens gezegd dat zijn dochter „bepaalde bemoeienissen" niet op prijs stelde, omdat ze niet wil dat familieverhalen over de straat gaan.

Of met de publicaties van dinsdag een eind is gekomen aan de stroom kleine en grote nieuwsfeiten over het leven van de prins, is niet met zekerheid te zeggen. Bekend is dat er nog een aantal boeken als resultaat van jarenlang graafwerk zal verschijnen.

De prins lijkt in elk geval schoon schip te hebben gemaakt. Tegen dominee Carel ter Linden zei hij: „Van mijn vader heb ik geleerd wat goed is en niet goed, en dat komt eigenlijk op een paar dingen neer. Ik heb voor mijn gevoel weinig in mijn leven gedaan waarvan ik zeg: dat was tegen de regels van mijn vader in. Er waren dingen waarvan ik achteraf zeg: dat was stom. En dingen waarvan ik achteraf zeg: dat was fout, heb ik geprobeerd zo veel mogelijk te herstellen. Mijn geweten liet me niet met rust als ik een fout niet mocht herstellen."