Rusland heeft een stemming in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties over Oekraïne geannuleerd. De stemming over een door Moskou opgestelde „humanitaire” resolutie over hulp aan Oekraïne zou vrijdag plaatsvinden, maar gaat volgens diplomaten niet door vanwege gebrek aan steun van bondgenoten.

Rusland is momenteel voorzitter van het machtige orgaan waarin vijftien landen zijn vertegenwoordigd. Moskou kreeg de handtekening van China en India vooraf niet onder de tekst, een indicatie dat die landen zouden tegenstemmen, zei een VN-ambassadeur. De Russische VN-ambassadeur Vasili Nebenzia bevestigde „in dit stadium” niet om een stemming te vragen. Hij beschuldigde westerse landen ervan ongekende druk uit te oefenen op andere leden van de raad.

Het is westerse landen tot nu toe niet gelukt de Russische invasie veroordeeld te krijgen in de Veiligheidsraad, omdat Rusland zijn vetorecht heeft gebruikt. Ook pogingen op te roepen tot het beëindigen van de vijandigheden, ongehinderde humanitaire hulp en het beschermen van burgers zijn vooralsnog gestrand.

De Europese grenswacht gaat Moldavië helpen de stroom Oekraïense vluchtelingen onder controle te krijgen. De EU en het arme buurland van Oekraïne hebben daar een bindende overeenkomst over getekend. De regering in Chisinau had Brussel om hulp gevraagd.

Meer dan 300.000 Oekraïners hebben op de vlucht voor de oorlog een veilig heenkomen gezocht in Moldavië en de Moldavische grenswachten kunnen de stroom nauwelijks aan, zegt het dagelijks bestuur van de EU. Nu is afgesproken dat Frontex aan de Oekraïens-Moldavische grens controles kan uitvoeren en nieuwkomers kan registreren.

Dertien EU-landen, waaronder Nederland, hebben grote hoeveelheden hulpmateriaal geleverd aan Moldavië om de opvang in goede banen te leiden. Zes EU-lidstaten hebben opvang aangeboden voor in totaal 11.500 Oekraïners die via Moldavië zijn gevlucht.

De Amerikaanse president Joe Biden heeft zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin afgeschilderd als een „moorddadige dictator” en een „echte crimineel die een immorele oorlog voert tegen het Oekraïense volk”. Een dag eerder had hij hem al een oorlogsmisdadiger genoemd.

„Poetin betaalt een hoge prijs voor zijn agressie”, zei Biden donderdag. Volgens hem is de Russische aanval op Oekraïne een keerpunt in de geschiedenis. „Ik denk dat we in een echte strijd verwikkeld zijn tussen autocratieën en democratieën.”

Biden spreekt vrijdag met de Chinese president Xi Jinping, die de invasie niet heeft veroordeeld. Volgens minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zal Biden hem duidelijk maken dat China verantwoordelijkheid draagt voor elke steun die het geeft aan de Russische agressie. De VS zijn bezorgd dat China overweegt wapens te leveren aan Moskou.

Het burgerinitiatief Room for Ukraine heeft tot dusver zo’n 400 Oekraïense vluchtelingen ondergebracht bij Nederlandse gastgezinnen, laat een woordvoerder van de organisatie weten. Deze gastgezinnen hebben nog geen Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) aangeleverd. Room for Ukraine gaat dat hen alsnog vragen.

Een VOG is een bewijs dat iemand geen strafbare feiten heeft begaan die in dit geval het bieden van opvang aan vluchtelingen onwenselijk maken. Het Coördinatiecentrum tegen Mensenhandel (CoMensha) liet woensdag weten dat de vele vrouwen die uit Oekraïne vluchten in Nederland het gevaar lopen om slachtoffer te worden van mensenhandel. Zo zouden ze kunnen worden gedwongen tot prostitutie. „De eerste signalen van mensenhandel en uitbuiting bereiken ons helaas al”, aldus directeur Ina Hut van CoMensha.

Als de gastgezinnen die op dit moment al opvang bieden via Room for Ukraine geen VOG kunnen overleggen, zullen de vluchtelingen alsnog worden overgeplaatst, laat de organisatie weten. „Dan kun je mensen daar niet laten zitten. De veiligheid van de vluchtelingen is het belangrijkst.”

Het andere initiatief voor huisvesting van Oekraïners, Takecarebnb, kan volgens het ministerie van Justitie op dit moment nog geen mensen bij gastgezinnen plaatsen omdat deze mensen nog geen VOG kunnen overleggen.

Room for Ukraine bekijkt wel degelijk of gastgezinnen geschikt zijn voor het bieden van onderdak aan vluchtelingen, legt de woordvoerder uit. Zo zorgen ze dat een jonge alleenstaande Oekraïense vrouw niet terechtkomt bij een oudere man in huis. Het goed op orde krijgen van de huisvesting is wel een uitdaging, zegt hij. „Wij zijn geen officiële stichting, maar een burgerinitiatief. Daarom hebben we hulp nodig bij het regelen van dit soort dingen.” De organisatie zegt al langer te vragen om samenwerking met Takecarebnb.

Die komt er nu misschien. Op verzoek van het ministerie van Justitie heeft het consortium dat de huisvesting van Oekraïners in Nederland regelt contact gezocht met Room for Ukraine. Ook VluchtelingenWerk Nederland, het Leger des Heils en het Rode Kruis zijn bij het consortium aangesloten.

Volgens de woordvoerder van Room for Ukraine praten de organisaties volgende week verder over de samenwerking. Ook een woordvoerster van het Rode Kruis liet al weten dat wordt gekeken of en waar de clubs „elkaar kunnen versterken en aanvullen”. Takecarebnb was donderdag niet bereikbaar voor vragen.

Burgers die gevluchte Oekraïners willen helpen, kunnen vanaf vrijdag 18 maart met hun initiatieven terecht bij een onlineplatform. Zij kunnen op de site refugeehelp.nl hun goederen, diensten of vrijwilligerswerk aanbieden. Daarnaast komt er een „handreiking voor maatschappelijke en particuliere initiatieven”, meldt het ministerie van Justitie en Veiligheid.

De site is onder meer opgezet door het Rode Kruis, VluchtelingenWerk Nederland en het Leger des Heils, die al bezig zijn met de coördinatie van plannen en acties van burgers en organisaties. Er is op de site ook allerlei informatie te vinden over hulp aan Oekraïners en tips voor de vluchtelingen zelf. Het samenwerkingsverband was al met TakeCareBNB bezig om gastgezinnen te werven en te screenen.

De handreiking, waar het Rijk met betrokken organisaties mee bezig is, moet particulieren en maatschappelijke clubs informatie geven over wat er komt kijken bij de opvang van Oekraïners. Deze lijst komt naar verwachting eind volgende week. Gemeenten ontvingen zo’n handreiking afgelopen week al. Daarin staan bijvoorbeeld allerlei maatregelen, behoeftes en eisen over de opvanglocaties.

Daarnaast heeft het Rode Kruis donderdag een meertalige WhatsApp-hulplijn gelanceerd voor vluchtelingen en een Nederlandstalig informatienummer voor mensen die vragen hebben over particuliere opvang.

De Algemene Onderwijsbond (AOb) stelt voor om Oekraïense vluchtelingen zelf te laten helpen voor de klas. Zo kunnen de Oekraïners die ervaring hebben in het onderwijs de kinderen bijstaan in de lessen. De bond reageert daarmee op de brief van de Onderwijsraad, die erop wijst dat het Nederlandse onderwijs er „niet echt klaar voor” is om een groot aantal Oekraïense vluchtelingen onderwijs te geven.

Als voorbeeld noemt de bond een basisschool in Nieuw-Lekkerland in Zuid-Holland. Daar krijgen kinderen van acht tot twaalf jaar les van vier Oekraïense juffen in een aparte klas. De vluchtelingen krijgen les in hun eigen taal en in het Nederlands. Volgens de bond is het wel een nadeel dat de leraren nog niet officieel bevoegd zijn om les te geven in Nederland, waardoor ze nog niet kunnen worden aangenomen.

De Onderwijsraad stelde in een advies in 2017 dat de sector niet voldoende was voorbereid om „in korte tijd veel vluchtelingen van goed onderwijs te voorzien”. Woensdag wees de raad erop dat deze situatie nog steeds hetzelfde is. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is het daar mee oneens. De raad zou geen recht doen aan „de inspanningen die nu gepleegd worden”.

De Oekraïense havenstad Marioepol is naar schatting van de burgemeester voor 80 procent verwoest. In een bericht op Telegram schrijft hij dat de situatie in zijn stad „kritiek” is en dat de bombardementen onophoudelijk doorgaan. Zo’n 350.000 mensen zouden vastzitten in de stad, die door het Russische leger is omsingeld.

De evacuatie van burgers verliep de afgelopen dagen moeizaam, volgens de Oekraïners omdat Russische troepen zich niet aan een staakt-het-vuren hielden en evacuatieroutes blokkeerden. Toch slaagden de afgelopen 24 uur meer dan 6000 mensen erin om de stad te verlaten, aldus de regering in Kiev. Onder hen zouden 2000 kinderen zijn. In totaal wisten deze week circa 30.000 mensen uit Marioepol te ontsnappen.

Volgens de autoriteiten zit de stad zonder water, verwarming en elektriciteit. Vluchtelingen uit Marioepol bevestigen dat en vertelden journalisten dat ze sneeuw smolten of rivierwater kookten om aan drinkwater te komen. Konvooien met hulpgoederen moesten de afgelopen dagen herhaaldelijk omkeren omdat ze door de felle gevechten de stad niet konden bereiken. Sinds het begin van de belegering zouden volgens het stadsbestuur 2358 burgers zijn omgekomen, maar dat aantal kan niet onafhankelijk bevestigd worden.

Volgens het gemeentebestuur zijn reddingswerkers nog altijd bezig om mensen uit de schuilkelder onder het theater te krijgen dat woensdag werd verwoest, mogelijk door een Russisch bombardement. In de kelder zouden zo’n 1200 mensen een veilig heenkomen hebben gezocht. Of en hoeveel slachtoffers er zijn, is niet bekend. Volgens onbevestigde berichten zouden zeker 130 mensen zijn gered.

Daders van oorlogsmisdaden in Oekraïne zullen zich moeten verantwoorden en aansprakelijk worden gesteld, waarschuwen de ministers van Buitenlandse Zaken van de rijke G7-landen na digitaal overleg. Zij veroordelen de lukrake aanvallen van Russische troepen op burgers sinds het begin van de invasie in het buurland drie weken geleden.

De bewindslieden hekelen de „schandelijke” oorlog die president Vladimir Poetin is begonnen, waardoor miljoenen mensen zich gedwongen voelen hun land te ontvluchten. Zij wijzen op de doorgaande vernietiging van infrastructuur, scholen, ziekenhuizen en theaters.

Rusland moet onmiddellijk gehoor geven aan het besluit van het Internationaal Gerechtshof om de aanvallen te staken en zijn strijdkrachten terugtrekken, zeggen de ministers in een verklaring. Zij noemen de weigering van Moskou om humanitaire hulp door te laten naar met name de belegerde stad Marioepol onaanvaardbaar. De zeven geïndustrialiseerde landen beloven de steun op te schroeven, ook aan de buurlanden van Oekraïne die vluchtelingen opvangen.

De leden van de G7 zijn de VS, Duitsland, Canada, Frankrijk, Italië, Japan en het Verenigd Koninkrijk. De EU is ook altijd vertegenwoordigd.

Duizend vrijwilligers uit Tsjetsjenië zijn onderweg om voor Rusland in Oekraïne te gaan vechten, heeft de Tsjetsjeense leider Ramzan Kadirov donderdag gezegd. Kadirov is de leider van die autonome Russische deelrepubliek en een trouwe bondgenoot van president Vladimir Poetin.

Twee dagen na het begin van de Russische aanval zei Kadirov al dat Tsjetsjeense eenheden stellingen hebben ingenomen in Oekraïne. Hij claimde maandag daar zelf ook te zijn, bij het vliegveld Hostomel dat het toneel is geweest van hevige gevechten tussen Russische en Oekraïense soldaten.

Nederland moet opvang voorbereiden die „in grote mate ruimer wordt dan de circa 50.000 plekken die thans in voorbereiding zijn of waarin deze opvang langer duurt”. Dat schrijft staatssecretaris Eric van der Burg van Asiel in een brief aan de Tweede Kamer over de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Waarschijnlijk worden de mensen over locaties in heel Nederland verspreid. „Dit kunnen omvangrijke locaties zijn met enkele duizenden bewoners.”

Het Knooppunt Coördinatie Informatie Oekraïne en het Landelijk Coördinatiepunt Vluchtelingen Spreiding (LCVS) moeten de opvang van vluchtelingen in goede banen leiden. Het knooppunt voorziet overheden en organisaties van informatie. Het LCVS moet overzicht houden over de beschikbare opvangplekken en de vluchtelingen over het land verspreiden.

Naast gemeenten hebben zich ook veel particulieren gemeld die opvangplekken aanbieden. Daar maakt de overheid nog weinig gebruik van omdat die huishoudens eerst gescreend worden. Op de vraag hoe straks mensen doorverwezen worden van de gemeenten naar de particuliere opvang wordt nog uitgewerkt, en staat nog niet in de brief van Van der Burg.

De staatssecretaris zei eerder deze week al dat hij verwacht dat steeds meer gevluchte Oekraïners willen doorreizen naar Nederland of Duitsland. Hij heeft dat gehoord van de minister van Binnenlandse Zaken van Polen, het land waar de meeste Oekraïners naartoe zijn gevlucht.

UNESCO, het culturele agentschap van de Verenigde Naties, stelt helmen en kogelwerende vesten ter beschikking aan Oekraïense journalisten. Ook wil de organisatie in de Oekraïense stad Lviv journalisten trainen voor werken in oorlogsgebied, heeft UNESCO donderdag bekendgemaakt.

„Journalisten en medewerkers van media riskeren hun levens in Oekraïne om de bevolking levensreddende informatie te geven en de wereld te informeren over de realiteit van deze oorlog”, zei UNESCO-directeur Audrey Azoulay. Veel Oekraïense journalisten zijn volgens haar echter onvoorbereid in de rol van oorlogsverslaggever beland.

Volgende week moeten de eerste 125 helmen en vesten worden uitgedeeld via journalistenorganisaties in Lviv. Veel Oekraïense media hebben hun redacties naar deze relatief veilige stad in het westen van Oekraïne verplaatst. De trainingen zullen in eerste instantie online worden gegeven en daarna ook ter plaatse.

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne op 24 februari zijn zeker vier journalisten omgekomen, onder wie twee Amerikanen. Meer dan dertig zijn gewond geraakt.

De ministeries van Onderwijs en Sociale Zaken onderzoeken hoe leraren uit de Oekraïense gemeenschap kunnen helpen bij het onderwijs aan Oekraïense vluchtelingenkinderen. In een brief aan de Tweede Kamer schrijven de betrokken ministers dat de juridische ruimte daarvoor momenteel onderzocht wordt.

Oekraïense kinderen komen in Nederland in een schakelklas, die hen voorbereidt op regulier Nederlands onderwijs. Het uitgangspunt van de schakelklas is het leren van de Nederlandse taal, maar ook het inhoudelijk volgen van vakken. Dat laatste zou ook in het Oekraïens of in het Engels kunnen, schrijven de ministers. Oekraïense leraren kunnen hier een bijdrage aan leveren.

Het kabinet hoopt met ingang van 1 april een uitzondering te maken op de tewerkstellingsvergunning voor Oekraïners. Op die manier kunnen werkgevers makkelijker Oekraïense vluchtelingen aannemen wanneer zij aan het werk willen. Wel is er een meldplicht, melden betrokken ministers in een brief aan de Tweede Kamer.

Voor zo’n vergunning is een arbeidsmarkttoets nodig, waardoor bedrijven eerst op zoek zouden moeten naar geschikte kandidaten in landen in de Europese Economische Ruimte. Dat maakt het bijna onmogelijk om werknemers van buiten die landen aan te nemen. Minister Karien van Gennip (Sociale Zaken) kondigde eerder al aan dat ze een uitzondering op die vergunning wil.

De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft donderdag zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin uitgenodigd voor vredesbesprekingen in Turkije met de Oekraïense president Volodimir Zelenski. In een telefoongesprek met Poetin zei Erdogan dat een blijvend staakt-het-vuren tot een oplossing voor de langere termijn kan leiden.

Dat meldde het kantoor van Erdogan donderdag. De Turkse president sprak eerder met Poetin en stelde toen al voor om de strijd te staken en onderhandelingen op hoog niveau te beginnen. Die moesten onder meer gaan over een blijvende wapenstilstand en over evacuaties van burgers.

De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu ontmoette donderdag in Lviv in West-Oekraïne zijn Oekraïense collega Dmitro Koeleba. Cavusoglu zei te hopen op een wapenstilstand bij de door de Russen zwaar belegerde havenstad Marioepol. Daar bevinden zich volgens de minister ook nog ruim honderd Turken.

De Oekraïense autoriteiten doen donderdag nieuwe pogingen om burgers te evacueren uit een aantal belegerde steden. Vicepremier Irina Veresjtsjoek meldt dat met Rusland afspraken zijn gemaakt voor negen humanitaire corridors.

De vluchtroutes worden geopend in de regio’s Kiev en Charkov. Ook wordt geprobeerd inwoners van Marioepol te evacueren naar de stad Zaporizja. Er gaan bussen en een tankwagen met brandstof voor auto’s die kant op. Eerder verlieten duizenden auto’s via corridors de zwaar getroffen havenstad.

President Volodimir Zelenski zei dat de evacuatie van burgers uit Marioepol woensdag moeizaam verliep omdat Russische troepen zich niet aan het staakt-het-vuren hielden. Meer dan zesduizend inwoners konden de door Russische troepen omsingelde stad verlaten.

De Tsjechische premier Petr Fiala heeft opgeroepen tot hulp aan de circa 270.000 Oekraïense vluchtelingen in het land, maar hij zei daarbij dat Tsjechië er niet veel meer kan opnemen. „We moeten ons realiseren dat we de grens bereiken van wat we zonder enorme problemen kunnen opnemen”, zei Fiala, doelend op de stroom vluchtelingen.

Het Tsjechische parlement heeft een wet aangenomen waarmee armlastige vluchtelingen 200 euro per maand krijgen. Mensen die Oekraïense vluchtelingen in huis nemen krijgen 120 euro per vluchteling per maand.

In de drie weken van oorlog in Oekraïne zijn meer dan 3 miljoen mensen het land ontvlucht, de meesten eerst naar Polen. Tsjechië telt ruim 10 miljoen inwoners en grenst niet aan Oekraïne.

Het wordt steeds lastiger in de Europese Unie om overeenstemming te bereiken over nieuwe sancties tegen Rusland. Dat zei minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) donderdag in de Tweede Kamer. Begin volgende week overlegt hij weer met zijn Europese collega’s over nieuwe stappen tegen Moskou.

Sinds de inval van Rusland in Oekraïne heeft de EU in samenspraak met de Verenigde Staten, Canada en het Verenigd Koninkrijk het bewind van president Vladimir Poetin zware sancties opgelegd. Russische banken zijn afgesloten van het internationale betalingssysteem SWIFT en tegoeden zijn bevroren.

Hoekstra vindt het goed dat er steeds een nieuwe laag bovenop de bestaande sancties wordt gelegd. Maar het gaat nu wel iets minder hard met de sancties dan twee weken geleden, zei hij in een debat in de Kamer. Daar zijn meerdere redenen voor. Er wordt gekeken naar de effecten van de sancties. En verder wil de EU ook de onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland niet in de weg zitten.

Maar het wordt ook lastiger voor de 27 lidstaten om een akkoord te bereiken over nieuwe sancties. „Overigens is dat eens worden ook niet per se gemakkelijker geworden omdat landen zich ook afvragen: wat is de hit die ik er zelf van krijg”, zei Hoekstra. Het kabinet steunt wel steeds nieuwe sancties tegen Rusland.

De EU heeft ook niet zoveel nieuwe strafmaatregelen meer beschikbaar. Er zal dan gekeken moeten worden naar olie en gas. Maar een aantal landen is wel sterk afhankelijk van energieleveranties uit Rusland. Dat kan niet zomaar vervangen worden. Onder meer Duitsland stelt zich nu terughoudend op, zeggen ingewijden. Het kabinet vindt het ook belangrijk dat de eenheid binnen de EU bewaard wordt. Voor sancties is ieders instemming nodig.

Ook wordt er geopperd om Europese havens af te sluiten voor Russische schepen. Daar staat het kabinet niet negatief tegenover, zei de minister. Het is volgens hem wel cruciaal dat zoiets EU-breed wordt afgesproken. Anders krijg je slechts een verplaatsing van goederenstromen en wijken schepen bijvoorbeeld uit van Rotterdam naar Antwerpen, zei Hoekstra. „Dan heb je helemaal niks bereikt.”

Als de energieprijzen door de oorlog in Oekraïne langdurig hoog blijven, kan de inflatie in Nederland dit jaar oplopen tot 9,5 procent. Dat blijkt uit een donderdag gepubliceerde doorrekening van een ”zwaar-weer scenario” door De Nederlandsche Bank (DNB).

Lees ook

DNB: Inflatie kan door oorlog oplopen tot 9,5 procent

Bij de Oekraïense ambassade in Den Haag stonden donderdag enkele mensen in de rij. Ze willen zich laten registreren bij de ambassade, zeiden enkelen van hen tegen het ANP.

Oekraïners die zonder de juiste papieren naar Nederland zijn gevlucht, kunnen zich via de ambassade laten registreren, liet het Nederlandse ministerie van Binnenlandse Zaken woensdag weten. Oekraïners mogen in principe ook zonder registratie in Nederland verblijven, maar gezien de bijzondere omstandigheden van de vluchtelingen wil de overheid toch dat ze zich laten registreren. De vluchtelingen kunnen naar de ambassade om hun identiteit te laten verifiëren. Ze krijgen dan een certificaat waarmee ze zich kunnen laten inschrijven.

Meerdere Oekraïners die donderdag in de rij stonden, zeiden dat ze inderdaad naar de ambassade waren gekomen voor de registratie. „Na de registratie hier moeten we naar de gemeente voor een BSN-nummer”, legde een wachtende man uit. Ook een gezin stond in de rij omdat ze geen paspoort hebben en hoorden dat ze bij de ambassade moesten zijn om hun registratie op orde te krijgen.

Een jonge vrouw legde uit dat haar paspoort werd gestolen aan de grens. Ze was eerder al in Nederland, maar reisde terug naar Oekraïne om hulpgoederen te brengen, zei ze, terwijl ze op haar telefoon foto’s van een laadtruck vol dozen en spullen laat zien. Zij en haar vriend logeren voorlopig bij Oekraïense vrienden in Nederland. Ze weet nog niet waar ze terechtkan voor meer langdurige huisvesting. Ook heeft ze geen idee waar ze naartoe moet voor medische zorg. Ze hoopt meer informatie te krijgen, als ze is ingeschreven bij de gemeente.

Ook volgens het Rode Kruis hebben de vluchtelingen bij aankomst in Nederland vaak geen idee waar ze moeten zijn. De organisatie meldde donderdag dat daarom een speciale hulplijn is geopend. Via deze hulplijn kunnen Oekraïense vluchtelingen in het Oekraïens of Engels worden geholpen aan informatie over onder meer opvang.

De oorlog in Oekraïne zal de groei van de wereldeconomie dit jaar ondermijnen. Dat zegt de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) in een rapport over het conflict. Door de oorlog worden bijvoorbeeld de prijzen van energie en grondstoffen aangejaagd en toeleveringsketens nog verder verstoord, wat consumenten en bedrijven zal raken.

De organisatie zegt dat de wereldwijde economie dit jaar een impact zal voelen op de groei van meer dan 1 procentpunt door Oekraïne. De inflatie die toch al hoog is, kan nog eens extra stijgen met 2,5 procentpunten, aldus de OESO. De oorlog kan het economisch herstel van de coronapandemie dan ook flink schaden, waarschuwt de denktank uit Parijs, die spreekt van een „humanitaire ramp” in Oekraïne.

Met name Europa is gevoelig voor de negatieve economische gevolgen van de oorlog, aldus de OESO. Europa is namelijk erg afhankelijk van Russische energie en grondstoffen. De prijzen voor energie in Europa zijn naar records gestegen door zorgen over verstoringen van Russische leveringen van olie en gas vanwege de harde westerse sancties, waardoor de koopkracht van huishoudens fors onder druk komt te staan.

Maar ook opkomende landen zijn erg gevoelig voor de stijgende prijzen van energie en voedsel. Ook zijn veel opkomende landen erg afhankelijk van leveringen van bijvoorbeeld graan uit Rusland en Oekraïne. De OESO vreest dan ook dat de armoede en honger in die landen sterk kan toenemen door het conflict.

De Duitse economische onderzoeksinstituten RWI en Ifw kwamen donderdag met eigen prognoses over de impact van Oekraïne op Duitsland. RWI uit Essen denkt dat de groei van de Duitse economie, de grootste van Europa, dit jaar nu zal uitkomen op 2,5 procent, in plaats van een eerder voorspelde 3,6 procent. Ifw uit Kiel rekent op een groei van 2,1 procent, tegen een eerder verwachte plus van 4 procent.

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) heeft ook al gezegd dat de verwachtingen voor de groei van de wereldeconomie neerwaarts bijgesteld zullen worden door Oekraïne. Het IMF denkt dat de oorlog ingrijpende gevolgen zal hebben voor de mondiale economie.

Meer dan 100.000 mensen zijn in de afgelopen 24 uur uit Oekraïne gevlucht. In totaal hebben sinds de Russische inval op 24 februari 3.169.897 Oekraïners hun thuisland verlaten, aldus de UNHCR donderdag.

Volgens de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties zijn nog eens 2 miljoen mensen binnen Oekraïne op de vlucht voor het oorlogsgeweld. De UNHCR houdt er rekening mee dat een groot deel van hen eveneens zal proberen het land te verlaten. Volgens een voorzichtige schatting kan het aantal Oekraïense vluchtelingen oplopen tot meer dan 4 miljoen.
De meeste mensen proberen de grens met Polen over te steken. Daar zijn inmiddels bijna 2 miljoen vluchtelingen binnengekomen. Roemenië heeft al bijna een half miljoen mensen opgevangen, en Moldavië zo’n 350.000. Ook zijn 168.858 mensen uit vooral het oosten van Oekraïne naar Rusland gevlucht.

De Internationale Organisatie voor Migratie meldt dat sinds het uitbreken van de oorlog 162.000 burgers van andere landen Oekraïne hebben verlaten.

Supermarkten beperken soms de verkoop van zonnebloemolie om tekorten te voorkomen. Dat doen ze omdat de levering steeds lastiger wordt, meldt brancheorganisatie Centraal bureau Levensmiddelenhandel (CBL). Desondanks zijn in sommige Nederlandse supermarkten de schappen vrijwel leeg.

De zonnebloemolie die in Nederland wordt verkocht komt voor twee derde uit Oekraïne. Door de oorlog wordt die niet geleverd.

Voor andere producten waar zonnebloemolie in is verwerkt, wordt gekeken of dit vervangen kan worden door andere plantaardige oliën, laat het CBL weten. Daarover zijn de supermarkten in gesprek met fabrikanten en overheden, waarbij voedselveiligheid voorop staat. „De alternatieven zijn er en het gaat vaak om lage doseringen, waardoor het goed te vervangen is door andere plantaardige oliën”, aldus een woordvoerster van de supermarktenkoepel. Als er veranderingen komen, zal het CBL daar in één keer klanten over informeren.

Eerder deze week gaf de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) al aan dat fabrikanten bezig zijn met alternatieven voor zonnebloemolie. Die organisatie schatte in dat de zonnebloemolie uit Oekraïne over vier tot zes weken op is.

De focus in de Nederlandse media op de oorlog in Oekraïne heeft vermoedelijk een belangrijke rol gespeeld in de lage opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen. Dat zegt politicoloog aan de Universiteit Leiden Simon Otjes. „Als zelfs de debatten tussen partijleiders die bedoeld zijn om aandacht te generen voor de verkiezingen voor een groot gedeelte over de crisis in Oekraïne gaan, dan zal het voor een grote groep kiezers onduidelijk zijn geweest welke keuze zij in hun gemeente moesten maken.”

Volgens Otjes kregen veel kiezers door die aandacht voor de oorlog waarschijnlijk het gevoel dat de verkiezingen voor een nieuwe gemeenteraad dit keer minder belangrijk waren. Ook ziet hij een trendbreuk met de afgelopen decennia. Bij de afgelopen stembusgang lag de opkomst op ongeveer 50 procent, waar dat bij gemeenteraadsverkiezingen ervoor schommelde rond de 55 procent, stelt de politicoloog.

Rusland verwerpt het vonnis van het Internationaal Gerechtshof in Den Haag over de oorlog in Oekraïne. Het hoogste juridische orgaan van de Verenigde Naties oordeelde woensdag dat Rusland onmiddellijk alle militaire activiteiten in het buurland moet staken.

Hoewel de uitspraak bindend is, kan het hof landen niet dwingen zich eraan te houden. Volgens het Kremlin moet zowel Rusland als Oekraïne instemmen met de uitvoering van het vonnis. Rusland gaat daar in dit geval niet mee akkoord, aldus een woordvoerder.

Rusland deed zelf niet mee aan de door Oekraïne aangespannen zaak en legde ook geen verklaring af. Oekraïne wilde in Den Haag aantonen dat Rusland geen geldige reden had om de oorlog te beginnen. Het voorwendsel van president Vladimir Poetin dat er in Oekraïne genocide plaatsvindt, klopt volgens Kiev niet. Volgens de Russische autoriteiten is de „speciale militaire operatie” nodig om Russen en Russisch sprekenden in Oekraïne te beschermen.

De schuilkelder onder het theater van Marioepol heeft volgens het gemeentebestuur standgehouden. Het theater werd woensdag grotendeels verwoest, nadat het mogelijk getroffen was door een Russische luchtaanval. Reddingswerkers haalden donderdagochtend al zo’n 130 mensen levend uit de schuilkelder, schreef vicepremier Olga Stefanisjina op Facebook.

Volgens de gemeente schuilden er op het moment van de aanval zo’n 1200 mensen in de bunker onder het gebouw. Onder hen waren veel vrouwen en kinderen. Deze informatie kan niet onafhankelijk geverifieerd worden. Of er slachtoffers zijn gevallen in de schuilkelder en hoeveel mensen er nog in leven zijn is onduidelijk.

Het Oekraïense parlementslid Dmitro Goerin, afkomstig uit Marioepol, zei donderdagochtend tegen de BBC dat „het erop lijkt dat de meeste mensen het hebben overleefd en oké zijn”. De ouders van Goerin zouden ook in de schuilkelder zitten. Een ander parlementslid, Sergij Taroeta, schreef op Facebook dat „mensen levend naar buiten komen”. Vicepremier Stefanisjina sprak in haar bericht van „een wonder”.

Over de aanval op het theater is nog veel onduidelijk. Volgens het gemeentebestuur hebben Russische troepen „doelbewust” het gebouw vernietigd. Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch stelt dat er mogelijk een militair doelwit in de buurt was. Rusland ontkent het theater te hebben aangevallen.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft, verwijzend naar de Koude Oorlog, Duitsland om hulp gevraagd bij het neerhalen van een nieuwe „muur” van Rusland in Europa. Dat deed hij in zijn videoboodschap aan de Bondsdag.

Het gaat volgens Zelenski niet om „een Berlijnse muur”, doelend op de jarenlange fysieke scheiding tussen West- en Oost-Berlijn, maar een symbolische muur die vrijheid van mensen ontneemt. Hij stelde dat deze muur „met elk bombardement groter wordt”.

Verder vroeg de Oekraïense leider onder meer om steun voor de poging van zijn land om lid te worden van de Europese Unie. Hij was daarnaast kritisch op het besluit om te stoppen met Nord Stream 2, een gaspijplijn van Rusland naar Duitsland. Dat had volgens hem al veel eerder moeten gebeuren.

Zelenski kreeg voorafgaand aan zijn toespraak een staande ovatie van de Duitse parlementariërs. De Oekraïense president hield eerder toespraken in de volksvertegenwoordigingen van onder meer de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.

Rusland meldt dat het online-overleg met Oekraïne verder zal gaan. Sinds maandag houden vertegenwoordigers van beide landen videobesprekingen om een oplossing te vinden voor de Russische invasie in Oekraïne.

Er worden militaire, politieke en humanitaire kwesties besproken, zo heeft een woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken gezegd. De onderhandelingen hebben nog niet tot een doorbraak geleid, maar de partijen lijken ondanks moeizame gesprekken wel vooruitgang te boeken.

Kiev eist een wapenstilstand en de terugtrekking van de Russische troepen. Moskou wil dat Oekraïne een neutraal land wordt en geen lid van de NAVO. Ook wil de Russische delegatie dat Kiev erkent dat de Krim bij Rusland hoort en de afvallige regio’s Donetsk en Loehansk onafhankelijke staten zijn.

Nederland vangt momenteel 8500 vluchtelingen op en heeft capaciteit voor 23.000 mensen, blijkt uit de nieuwste cijfers die het ministerie van Justitie en Veiligheid donderdag heeft gepubliceerd. Het doel van 25.000 opvangplekken dat later deze week bereikt moet worden, komt daarmee weer iets dichterbij.

Ten opzichte van een dag eerder nam het aantal vluchtelingen dat opgevangen wordt op de locaties die de Veiligheidsregio’s hebben geregeld met 500 toe, en het aantal plekken met 1000. Nederland huisvest waarschijnlijk in de praktijk meer Oekraïners omdat mensen die zelf onderdak hebben geregeld, bijvoorbeeld bij vrienden of familie, niet zijn meegeteld.

Woensdagmiddag kwam het kabinet bijeen voor wekelijks crisisoverleg over de vluchtelingensituatie. Daar is ook gesproken over leefgeld voor de Oekraïense vluchtelingen. Wat er bij die bijeenkomst is besloten, is nog niet bekend. Daarover verschijnt naar verwachting later donderdag een Kamerbrief. Ook is nog niet duidelijk of er al iets is geregeld voor Oekraïners die in Nederland aan het werk willen. Het kabinet wil dat makkelijker maken, maar heeft dat voor zover bekend nog niet rond.

Russische aanvallen in de Oekraïense stad Tsjernihiv hebben woensdag 53 burgers het leven gekost, zegt de regionale gouverneur. Onder hen zijn ook enkele kinderen. De slachtoffers vielen onder meer toen een appartementengebouw werd gebombardeerd.

Ook zouden tien burgers zijn doodgeschoten toen ze in de rij stonden voor brood. Rusland heeft gezegd dat zijn militairen niet in de stad waren en beweert dat de aanval werd uitgevoerd door Oekraïense troepen of een list is van de Oekraïense inlichtingendienst.

„We lijden zware verliezen”, zegt gouverneur Vjatsjeslav Tsjaus. Russische troepen proberen Tsjernihiv in te nemen. De omsingelde stad heeft al dagen te maken met zware aanvallen. Veel inwoners zitten zonder elektriciteit. De informatie uit de stad is niet onafhankelijk geverifieerd.

Het graan op de Oekraïense akkers staat er goed bij en het land zal genoeg brood hebben dit jaar. Dat zei de Oekraïense minister van Landbouw Taras Dzoba woensdag. Oekraïne is een van de belangrijkste producenten en exporteurs van graan wereldwijd. Vanwege de inval van Rusland in het land zijn er zorgen over de graanproductie.

Analisten in het land waarschuwden eerder dat de graanproductie sterk zou kunnen dalen vanwege de inval, omdat er daardoor minder landbouwgrond zou zijn om in te zaaien. De gewassen die nu op de velden staan doen het echter goed. Oekraïne heeft dit jaar genoeg brood, ondanks de moeilijke omstandigheden waaronder het werk op het land moet worden uitgevoerd, zei de minister in een verklaring. Wel zullen de prijzen waarschijnlijk hoger liggen door de oorlog.

Kenners voorspelden eerder deze week dat er bijna 40 procent minder landbouwgrond voor graan zou kunnen worden ingezaaid vanwege de oorlog. Oekraïne oogstte in 2021 met 86 miljoen ton graan een recordhoeveelheid. De Oekraïense president Volodimir Zelenski zei afgelopen week dat het land zoveel mogelijk graan moet zaaien deze lente.

Oekraïne stelde eerder een verbod in op de export van verschillende graansoorten. Onder meer rogge, gerst, boekweit en gierst mogen niet meer worden uitgevoerd, besloot de regering in Kiev. Daarmee hoopt de regering voldoende voedsel voor de eigen bevolking en het eigen leger in tijden van oorlog te houden. De afgelopen weken stegen de prijzen van graan al aanzienlijk.
Ook de export van suiker, zout en vlees is door Kiev aan banden gelegd. De verboden duren tot het einde van het jaar.

De Russische inval in Oekraïne is op de meeste fronten vastgelopen, zegt een Britse inlichtingendienst. De Russische troepen lijden zware verliezen en boeken nauwelijks terreinwinst. De Oekraïense verdediging blijft fel en goed gecoördineerd en alle belangrijke steden blijven in Oekraïense handen, aldus de dienst.

Rusland viel 24 februari Oekraïne binnen, naar eigen zeggen om de militaire infrastructuur uit te schakelen. Het land zegt geen steden te willen innemen en geen burgerdoelen aan te vallen.

Het Rode Kruis opent een WhatsApp-hulplijn voor mensen die vanuit Oekraïne naar Nederland gevlucht zijn. Via deze hulplijn kunnen mensen in het Oekraïens of Engels worden geholpen, zo meldt de noodhulporganisatie. Ook wordt er een Nederlandstalige telefonische informatielijn geopend voor mensen die bijvoorbeeld vragen hebben over hoe ze tijdelijke huisvesting kunnen aanbieden.

„De mensen die het geweld in Oekraïne zijn ontvlucht, hebben vaak een zware tijd achter de rug. Als Rode Kruis vinden we het belangrijk dat deze mensen in Nederland goed worden opgevangen en dat zij goede informatie krijgen over waar ze terechtkunnen voor hulp”, zo meldt algemeen directeur Marieke van Schaik.

Volgens het Rode Kruis hebben de vluchtelingen bij aankomst in Nederland geen idee waar ze moeten zijn en spreken ze de taal ook niet. Vrijwilligers zullen daarom de vragen in de taal waarin ze binnenkomen beantwoorden. Als het Rode Kruis zelf niet kan helpen, zal doorverwezen worden naar andere instanties.

De telefonische informatielijn voor Nederlandstaligen, waarbij mensen „hulp kunnen vragen of bieden”, zal op werkdagen tussen 09.00 en 21.00 uur bereikbaar zijn.

Eerder werd al bekend dat er, onder meer door het Rode Kruis op Utrecht Centraal en Amsterdam RAI punten zijn ingericht waar treinreizigers uit Oekraïne worden opgevangen. Vanuit deze plekken worden ze naar hun logeeradres of een noodopvang gebracht.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft zich in zijn dagelijkse toespraak tot het Russische volk gericht. „Hoe verschilt de belegering van Marioepol met Leningrad?”, vroeg Zelenski, verwijzend naar de stad die nu bekend is als Sint-Petersburg en in de Tweede Wereldoorlog door nazi-Duitsland jarenlang werd geblokkeerd. Ook noemde hij Rusland „een terroristische staat”.

De opmerkingen van Zelenski kwamen in de nacht van woensdag op donderdag in zijn gebruikelijke videoboodschap, uren nadat een Russisch bombardement een theater in Marioepol zou hebben getroffen waar ook kinderen schuilden. „Het gebouw is verwoest, het dodental nog onbekend”, zei de Oekraïense president daarover.

Zelenski vroeg om strengere sancties tegen Rusland, dat „nog steeds in staat is om de militaire machine in stand te houden”. Ook verzocht hij wereldleiders „officieel te erkennen dat Rusland een terroristische staat is”. Woensdag sprak Zelenski voor het Amerikaanse Congres, waarna de Amerikaanse president Joe Biden zijn Russische ambtsgenoot Vladimir Poetin „een oorlogsmisdadiger” noemde.

Evacuaties van burgers uit Marioepol verliepen woensdag volgens Zelenski moeizaam omdat Russische troepen zich niet aan een staakt-het-vuren hielden. Toch zouden meer dan zesduizend inwoners erin zijn geslaagd de belegerde stad te verlaten, onder wie tweeduizend kinderen.

Zelenski benadrukte dat het Russische leger grote verliezen lijdt in Oekraïne. Jonge Russische soldaten „die onverhoopt in deze oorlog terecht zijn gekomen” riep hij op de wapens neer te leggen en zo een kans te krijgen om te overleven. „Alles is beter dan sterven op het slagveld”, stelde hij.

Een persoon is om het leven gekomen nadat restanten van een Russische raket donderdagochtend op een flatgebouw in Kiev terecht zijn gekomen, aldus lokale hulpdiensten. Drie mensen raakten daarbij gewond, er wordt nog gezocht naar bewoners.

De hulpdiensten in de Oekraïense hoofdstad melden dat er brand uitbrak op de zestiende etage van het complex. Op ongeverifieerde beelden is veel puin rondom het gebouw te zien. Hulpverleners hebben zeker dertig mensen geëvacueerd en het vuur geblust.

Rusland stapt over op het gebruik van oudere en minder precieze wapens in Oekraïne. Omdat de Russische invasie flinke vertraging oploopt heeft het land volgens inlichtingen van het Britse ministerie van Defensie „veel meer raketten gebruikt dan vooraf gepland”. De oudere wapens die het nu inzet, zouden kunnen leiden tot meer burgerdoden.

Het Britse ministerie meldt dagelijks hoe de situatie in Oekraïne zich ontwikkelt. Woensdagavond schrijft het in een update op Twitter dat de Russische opmars is vertraagd en „doelen niet zijn behaald”. Ook zijn de Russen er niet in geslaagd „het Oekraïense luchtruim te controleren”. Daardoor zijn extra veel langeafstandsraketten ingezet.

De oudere wapens die Rusland nu gebruikt zijn „in militair opzicht minder effectief” en veroorzaken waarschijnlijk onbedoelde schade, waardoor ook burgers om het leven kunnen komen. De Britse inlichtingendiensten melden dat er volgens de Verenigde Naties 726 burgers zijn gestorven sinds het begin van de oorlog in Oekraïne, maar dat aantal „zal in werkelijkheid significant hoger zijn”.

Dat de vorige week gevangengenomen burgemeester van Melitopol woensdag door de Russische strijdkrachten werd vrijgelaten, is te danken aan een ruil tegen negen Russische soldaten. Een medewerker van de Oekraïense president Volodimir Zelenski zei dat volgens de BBC tegen een Oekraïense televisiezender.

Volgens de medewerker van Zelenski zouden de vrijgelaten Russische soldaten „eigenlijk nog kinderen zijn”. Het zou gaan om militairen die tussen 2002 en 2003 werden geboren en door de Oekraïense strijdkrachten waren gevangengenomen.

De burgemeester van Melitopol, Ivan Fedorov, kwam vrij na een „operatie” waar Oekraïne eerder geen details over bekendmaakte. Wel sprak de burgemeester na zijn vrijlating telefonisch met Zelenski en van dat gesprek werden beelden vrijgegeven. Zelenski zei blij te zijn „de stem van een levende man te horen”.

Fedorov bedankte Zelenski in het gesprek onder meer dat hij hem „niet in de steek had gelaten”. Hij beloofde „na een of twee dagen rust verder te strijden” en niet op te geven „tot de overwinning”.

In Nederland woonden op 1 januari dit jaar ruim 21.000 mensen die Oekraïne als land van herkomst hebben en ruim 35.000 inwoners met een Russische herkomst. Dat blijkt uit voorlopige cijfers van het CBS over inwoners die bij een Nederlandse gemeente staan ingeschreven. In totaal hadden op 1 januari 119.000 inwoners een herkomst in een van de landen van de voormalige Sovjet-Unie.

Een kwart van de inwoners met een herkomst in de voormalige Sovjet-Unie is in Nederland geboren en heeft een of twee in die regio geboren ouders. Driekwart is er zelf geboren.

Van de inwoners op 1 januari 2022 die geboren zijn in een van de voormalige Sovjet-landen, wonen de meesten hier vijftien jaar of korter. De immigratie uit deze landen is vanaf 2006 jaarlijks toegenomen, behalve tijdens de coronacrisis. Vooral vanuit de Baltische Staten, die in 2004 lid van de Europese Unie zijn geworden, kwamen meer immigranten naar Nederland. Onder de Baltische Staten vallen Estland, Letland en Litouwen, Ook de immigratie vanuit Rusland en Oekraïne nam vanaf 2006 toe.

Mannen met een Oekraïense of Russische nationaliteit die in 2019 immigreerden (het jaar voor de coronapandemie) kwamen vooral naar Nederland vanwege werk. Ook studie en hereniging met het gezin waren reden om naar Nederland te komen. Voor vrouwen was gezinshereniging het belangrijkste motief om naar Nederland te verhuizen.

De Verenigde Staten laten Oekraïners die zich bij de grensovergangen in Mexico melden zonder problemen het land binnenkomen. De mensen die het oorlogsgeweld na de Russische invasie zijn ontvlucht, krijgen een verblijfsvergunning voor een jaar. Deze week zijn in Tijuana al verscheidene Oekraïense vluchtelingen de grens overgestoken met gebruikmaking van het tijdelijke „humanitaire pardon” dat de douanebeambten verlenen.

Het liveblog van woensdag is hier terug te lezen.