Door de Russische dreiging klinkt in Den Haag de roep om Defensie sneller te versterken. Maar dat is vlotter gezegd dan gedaan. Duitsland liet deze week weten F-35-gevechtsvliegtuigen te willen kopen, ter vervanging van de vijftig jaar oude Tornado’s. Dat past in het Duitse plan om de krijgsmacht te vernieuwen en uit te breiden. Er is 100 miljard euro vrijgemaakt.

De toestellen worden echter niet snel geleverd. Weliswaar leverde de Amerikaanse fabrikant Lockheed Martin al 750 F-35’s aan veertien gebruikers; de productietijd bedraagt jaren. „Het zijn geen broodjes die je bij de bakker haalt”, stelt een militair analist. Voor Duitsland is het achteraan in de rij aansluiten. Nederland stapte vroegtijdig in het F-35-programma en profiteert daar nu van. Van de 46 door de Koninklijke Luchtmacht aan te schaffen toestellen zijn er 24 geleverd. In april en mei worden er drie ingezet voor patrouilles boven Bulgarije.

Belabberd

De Tweede Kamer debatteert donderdag met minister Ollongren en staatssecretaris Van der Maat over de hoofdlijnen van het Defensiebeleid. Er is 3 miljard euro extra beschikbaar; lang niet voldoende om alle gaten te vullen. Concrete keuzes maken de bewindslieden in de Defensienota die nog voor de zomer verschijnt. Prioriteit nummer één lijkt personeel.

Een Kamermotie van eind februari riep het kabinet op sneller toe te werken naar de NAVO-norm om 2 procent van het nationaal inkomen aan Defensie uit te geven. Die NAVO-norm haalt Nederland al jaren niet. De SGP lanceerde zelfs een wetsvoorstel om het kabinet te verplichten die 2 procent te halen.

„De staat van de Nederlandse krijgsmacht is in één woord belabberd”, aldus SGP-kamerlid Chris Stoffer. „Decennialang is er bezuinigd op Defensie. We moeten voorkomen dat we door de oorlog in Oekraïne ineens een opleving hebben en dat een volgend kabinet weer het mes in defensie-uitgaven zet. In Europa kunnen we geen enkele vuist maken tegen Rusland.”

Aan alles is gebrek. De Koninklijke Landmacht –ooit in het bezit van 800 gevechtstanks– heeft nog maar één pantserinfanteriebrigade met zestien leasetanks. De Luchtmobiele Brigade moet het doen met een versleten wagenpark. De levering van 500 nieuwe Mercedes-jeeps liep uit op een fiasco toen de fabrikant moest erkennen niet aan de gevraagd specificaties te kunnen voldoen. Tot 2027 worden er geen nieuwe voertuigen verwacht.

Gevechtsuitrusting

Al sinds 2014 is Defensie bezig om soldaten een nieuwe gevechtsuitrusting aan te meten. Na ondertekening van het contract voor levering van de pakken, verloor Defensie in 2020 een rechtszaak aangespannen door een concurrerende producent. De levering is vertraagd tot 2023.

„Als de politiek duidelijke keuzes maakt, kunnen ambtelijke processen eerder beginnen”, zegt Ron Nulkes, directeur van de Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid (NIDV). „Daarnaast is in de samenwerking nog veel verbetering mogelijk, zowel publiek-privaat in Nederland als tussen staten in Europa. Onderzoek en ontwikkeling kunnen veel baat hebben bij vroege inzichten uit het bedrijfsleven, maar als de boot wordt afgehouden over bestedingen of zelfs risico’s voor deelname aan de aanbesteding, dan gaat daar veel kennis verloren. Daarnaast is Europese samenwerking op inkoop nog een heel vruchtbare mogelijkheid. Nu beperkt ze zich tot onderzoek en soms operaties, maar de mogelijke schaalvoordelen van gezamenlijk materieel zijn enorm.”