Een bijzondere ervaring, vond het Enkhuizense raadslid Arnoud Hotting het, toen hij eens, samen met een vrouwelijk lid van zijn kiesvereniging, de landelijke SGP-partijdag bezocht. Het tweetal knoopte onbekommerd een praatje aan met een partijgenoot elders uit het land. „En, echt waar, de man reageerde alleen op míjn opmerkingen. Als mijn partijgenote iets te berde bracht of antwoord gaf, negeerde hij dat volledig. Heel apart.”

Zó afwijzend zullen heden ten dage niet veel SGP’ers op de aanwezigheid van vrouwelijke partijgenoten reageren. Maar dat over politieke participatie door vrouwen onder staatkundig gereformeerden nog altijd zeer verschillend wordt gedacht, staat buiten kijf. Van sommige kiesverenigingen kunnen vrouwen niet eens lid worden. In andere afdelingen zijn wel vrouwelijke leden, maar is –doordat er intern verdeeldheid over bestaat– kandidaatstelling een brug te ver. In weer andere dorpen of steden zetten kiesverenigingen na ampel beraad één of meer vrouwen op de kandidatenlijst voor de gemeenteraadsverkiezingen.

Die laatste groep groeit onmiskenbaar, blijkt uit een onderzoek door het Reformatorisch Dagblad onder alle lokale SGP’s die deelnemen aan de gemeenteraadsverkiezingen van dit jaar. In 2018 stonden er in zeker zeven gemeenten een of meerdere SGP-vrouwen op de lijsten. Dat waren Vlissingen, Zoetermeer, Zeist, Nissewaard, Amersfoort, Sliedrecht en Amsterdam. Dit jaar staan in de eerste vier gemeenten opnieuw vrouwen op SGP-lijsten of op combinatielijsten met de ChristenUnie. In Sliedrecht staat dit keer geen vrouw op de lijst. In Amersfoort neemt de SGP op 16 maart geen deel aan de gemeenteraadsverkiezingen. In Amsterdam is verkiezingsdeelname nog onzeker.

Tegenover deze afname met drie staan echter zeven gemeenten waar dit jaar voor het eerst SGP-vrouwen op kandidatenlijsten staan: Bronckhorst, Houten, Leiderdorp, Dordrecht, Noordoostpolder, Voorst en Westland. Dat brengt het totaal aantal gemeenten waar staatkundig gereformeerde vrouwen op lijsten staan op elf; een toename van bijna 60 procent ten opzichte van 2018.

Als het gaat om het totaal aantal SGP-vrouwen op kandidatenlijsten, is er eveneens sprake van stijging. In 2018 waren dit er elf, in 2022 achttien. In Vlissingen, waar de SGP zelfstandig uitkomt, staan er zelfs vijf vrouwen op de lijst, te weten op de plaatsen 1, 4, 6, 8 en 14.

Van deze achttien SGP-kandidaten maken overigens verreweg de meesten geen kans om in de raad te komen omdat ze op onverkiesbare plaatsen staan. Uiteraard kunnen ze wel met voorkeurstemmen worden gekozen, maar de praktijk wijst uit dat SGP’ers veelal stemmen op de lijsttrekker.

Verkiesbaar

Een opvallende ontwikkeling is de groei van het aantal verkiesbare SGP-vrouwen. Kent de SGP tot nu toe slechts één vrouwelijk raadslid, te weten Lilian Janse, die zowel in 2014 als in 2018 in de Vlissingse gemeenteraad werd gekozen en die daar ook nu weer lijsttrekker is; dit jaar is er een goede kans dat het aantal vrouwelijke SGP-raadsleden verdrievoudigt. Immers, ook in Dordrecht en in de gemeente Noordoostpolder staat, op de gezamenlijke lijst met de ChristenUnie, een SGP-vrouw op een verkiesbare plaats.

In Dordrecht neemt Eline Nieuwland-van den Bosse, voorheen beleidsmedewerkster bij de Tweede Kamerfractie van de SGP, de vierde plek in van de gezamenlijke CU-SGP-kandidatenlijst. Op dit moment telt de fractie in Dordrecht vier leden. Als de samenwerkende partijen in maart hetzelfde resultaat boeken als vier jaar geleden, kan Eline Nieuwland dus zitting nemen in de raad van de oudste stad van Holland.

In de gemeente Noordoostpolder komt Gerdien Lambregtse-Baan op de gezamenlijke CU-SGP-lijst. Zij staat op nummer 5; precies zoveel zetels als de huidige fractie heeft.

De enige vrouwelijke wethouder die de SGP in huis heeft, Paula Schot, staat overigens niet op een kandidatenlijst. Een deel van de SGP-afdeling Schouwen-Duiveland heeft bezwaren tegen vrouwen op lijsten. Daarom is besloten Schot, die in 2018 nog lijsttrekker was van de SGP in Amsterdam, niet te kandideren. Ze is echter wel de wethouderskandidaat van de SGP voor de komende raadsperiode. Daar kon de SGP-afdeling, opvallend genoeg, wel mee instemmen.

Schot zelf is het met die beslissing en die gang van zaken eens. Ze vindt het niet zuiver als ze als raadslid beleid zou moeten gaan controleren waar ze als wethouder medeverantwoordelijk voor was.

Samenwerking

Wie wat verder inzoomt op die gemeenten waar de SGP dit jaar vrouwen kandideert, ziet dat het in het overgrote deel om plaatsen gaat waar ChristenUnie en SGP een gezamenlijke lijst en dus ook één fractie vormen. Dat is bij acht van de elf gemeenten het geval.

Zo ook in de gemeente Bronckhorst, in de Achterhoek, waar de SGP dit jaar voor het eerst een vrouw op de lijst zette, te weten Bertine Nijsink-Bulten. Zij staat op plek vijf. De CU/SGP-combinatie heeft in Bronckhorst momenteel één zetel in de raad.

In Leiderdorp staat een SGP-vrouw op nummer acht van de gezamenlijke lijst met de ChristenUnie. Dat is geen verkiesbare plaats. Het gaat om Jentine Schipaanboord, de vrouw van Geert Schipaanboord die momenteel het enige raadslid is voor CU-SGP. Geert is voor de komende periode niet beschikbaar, wat het voor zijn vrouw makkelijker maakte om op de lijst te gaan staan.

Ook in de gemeente Westland, waar CU en SGP een gezamenlijke lijst hebben, staan voor het eerst vrouwen op de SGP-lijst. Anja Muilwijk staat op plek 6 en Ruth Udofia-van Harmelen op 12. Zij is de dochter van de huidige SGP-fractievoorzitter.

Maar niet altijd betreft het samenwerkingslijsten. Zo heeft ook Houten, waar de SGP zelfstandig uitkomt, een vrouw op de lijst staan, te weten Anne Prins-van den Bergh, op nummer 14.

CU-stemmers

Dat geldt ook voor de gemeente Voorst waar op de zelfstandig SGP-lijst nu voor het eerst twee vrouwen staan, te weten op nummer drie en nummer tien. De SGP heeft in deze gemeente op dit moment geen zetel. Volgens het SGP-bestuur is er alleen kans op een raadszetel als ook CU-stemmers uit Voorst –de ChristenUnie doet in deze gemeente niet zelf mee aan de verkiezingen– voor de SGP-lijst kiezen. Mede daarom heeft de kiesvereniging, aldus secretaris Ten Voorde, besloten om vrouwen op de lijst te plaatsen.

Natuurlijk kandideren alleen die kiesverenigingen vrouwen die daartegen geen principiële bezwaren hebben. Maar er speelt meer. In de belronde die het Reformatorisch Dagblad hield, blijkt ook dat verschillende kiesverenigingen en afdelingen überhaupt veel moeite hebben om kandidaten te vinden, vooral kandidaten die, als ze gekozen worden, ook bereid zijn daadwerkelijk hun zetel in te nemen. Ook dat gegeven, dat veel mannen van middelbare leeftijd te druk zijn met andere bezigheden, maakt dat selectiecommissies hun blik ook of juist op vrouwelijke partijleden vestigen.

In Zeist waar CU en SGP al jarenlang samenwerken, staat op nummer vijf van de gezamenlijke lijst een vrouw, Joëlle van Doleweerd. Volgens interim-SGP-voorzitter Ruth Seldenrijk kan de SGP moeilijk kandidaten leveren, en zeker niet voor verkiesbare plaatsen: „Die zijn gewoon niet beschikbaar.”

Dat bredere probleem van de beschikbaarheid van partijgangers speelt ook in Noordoostpolder, zegt voorzitter Kees Versprille. „Als je ook vrouwen op de lijst kunt zetten, wordt de vijver waarin je vist groter.”

Of neem de gemeente Nijkerk. Nee, er staan nú geen SGP-vrouwen op de gezamenlijke CU-SGP-lijst, zegt secretaris Pieter den Oudsten: „Maar misschien over vier jaar wel. Er zijn bij ons best wel vrouwelijke leden die politieke ambitie hebben. En ja, als er geen mannen beschikbaar zijn, zou dit in de toekomst kunnen gaan spelen.”

Aan de belronde werkten ook mee: Jakko Gunst, Coen Hermenet, Henk Kraijenoord, Johan Leeflang, Anne Vader en Johannes Visscher.