Minder prikken gezet op Biblebelt
Voor het eerst heeft het RIVM de vaccinatiegraad per gemeente nauwkeurig in beeld gebracht. Biblebeltgemeenten en grote steden scoren het laagst.
Onderaan de lijst van zo’n 350 gemeenten bungelt Urk: daar is slechts 20 procent van de 12-plussers volledig gevaccineerd. Staphorst heeft met 44 procent de op-een-na-laagste score. Neder-Betuwe (49), Reimerswaal (50) en Barneveld (54) completeren de vijf gemeenten met de laagste vaccinatiegraad. Het landelijk gemiddelde is 70 procent.
De percentages zijn hoger als ook de gedeeltelijk gevaccineerden worden meegeteld én als de vaccinatiegraad onder 18-plussers in ogenschouw wordt genomen. In Urk heeft 31 procent van de 18-plussers tenminste één prik gehad, in Staphorst, de Neder-Betuwe en Reimerswaal respectievelijk 56, 61 en 62 procent.
Toch zijn de cijfers hoger dan Van Dijk had verwacht. „Het beeld dat reformatorisch christenen zich niet willen laten prikken, klopt niet. Een groot deel doet het gewoon, vooral de ouderen.”
De RIVM-gegevens laten niet zien onder welke leeftijdsgroepen de vaccinatiebereidheid het hoogst is. Van Dijk vermoedt dat in Biblebeltgemeenten de meeste ouderen en kwetsbaren wel een prik hebben gehaald.
Jonge bevolking
Dat de vaccinatiebereidheid in reformatorische gemeenten lager is, kan deels te maken hebben met de bevolkingssamenstelling. Veel van deze gemeenten hebben een relatief jonge bevolking. Urk is zelfs de jongste gemeente van Nederland. Jongere mensen lopen minder risico op ernstige Covid-19 en voelen daarom minder de noodzaak een vaccin te halen. Dat beeld komt overeen met landelijke cijfers: zo is de vaccinatiebereidheid 98 procent onder 70-plussers maar ‘slechts’ 82 procent onder 16- tot 24-jarigen.
Ook Rotterdam, Den Haag en Amsterdam hebben een relatief lage vaccinatiegraad. Daar zijn respectievelijk 55, 58 en 59 van de 12-plussers volledig gevaccineerd. Vermoedelijk heeft dat te maken met de achterstandswijken daar, waar meer wantrouwen is richting de overheid en de veiligheid van de vaccins. Van Dijk vindt daarom dat we niet alleen „met de priemende vinger” naar de Biblebelt moeten wijzen.
Dat Urk en Staphorst flink afwijken van de rest van Nederland, mag niet alleen worden toegeschreven aan het geloof, vindt Van Dijk. „Ook de plaatselijke cultuur speelt mee. In deze plaatsen is er meer wantrouwen richting de overheid. Vooral Urkers zijn niet altijd zo volgzaam.”
Van Dijk ziet een trend dat de vaccinatiebereidheid op de Biblebelt over de jaren toeneemt. „De jongere generatie staat er anders in dan de oudere.”
Dat veel christenen een coronavaccin nemen, heeft volgens hem ook te maken met dat er een pandemie gaande is. „Je grijpt nu niet vooruit op een diep verborgen mogelijkheid. Nogal wat bezwaarden vinden het daarom nu wel geoorloofd om actie te ondernemen. Dat zag je ook bij de polio-epidemie: zodra het virus in de regio verscheen, namen mensen wel een vaccin.”
Ook de informatievoorziening door de media en de NPV speelt mee, denkt de NPV-directeur. „Serieuze media hebben rare verhalen over de vaccins stevig weerlegd. Dat zou best een rol kunnen spelen bij de vaccinatiebereidheid.”
Daarnaast speelt sociale druk en druk vanuit de overheid mee, zegt Van Dijk. „De vrijblijvendheid is eraf. We worden echt gedwongen om een gemotiveerde keus te maken.”
