Het gebeurde in „misschien slechts een minuut of vijf” dat een man zich aan Marianne van Wageningen –getrouwd en (pleeg)moeder van enkele kinderen– vergreep. Daarna voelde ze zich „behandeld als een lap vlees, gepakt, gepijnigd en vernederd.”

In haar boek maakt ze duidelijk hoe deze ervaring –waarop ze niet tot in detail ingaat– haar leven volledig op z’n kop zet. Ze probeert in eerste instantie haar gevoelens van machteloosheid en pijn te onderdrukken. Iets wat daarbij helpt, is ruziemaken, vooral met haar man. „Degene van wie je het meest houdt, krijgt dan het meest te verduren, want je moet ergens met je boosheid en rotgevoelens heen.”

Het wegdrukken van gevoelens blijkt geen begaanbare weg. Na verloopt van tijd ervaart Van Wageningen, die te maken krijgt met herbelevingen en PTSS-klachten, dat normaal functioneren onmogelijk wordt. Ze besluit het zwijgen te doorbreken en zoekt hulp bij onder anderen een psycholoog. Meer dan eens zijn er momenten dat ze „compleet moegestreden en wanhopig” is.

Kruis

Intussen worstelt ze als christen met ingrijpende vragen: Waarom liet God dit toe en greep Hij niet in? „Er was voor God, bij wijze van spreken, enkel een vingerknipje nodig geweest om dit te voorkomen.” Juist op momenten van boosheid ervaart ze echter dat Hij „veel van mij hield.”

„Toen ik nog weinig begrip en geloof kreeg van de mensen om mij heen, was er wel Zijn Geest bij mij diep vanbinnen Die mijn pijn zag en mijn wond verzorgde. Die mij troostte met Zijn aanwezigheid en Zijn woorden: Want ik ben ervan overtuigd dat het lijden van de tegenwoordige tijd niet opweegt tegen de heerlijkheid die aan ons geopenbaard zal worden.”

Het ene moment ervaart ze die troost, het andere moment stormt het weer vanbinnen. In haar zoektocht naar antwoorden op geestelijke vragen wordt ze geregeld bepaald bij het kruis van Golgotha. „Het kruis, waar ik in gedachten naar keek, waaraan ik me vastgreep toen de dader bezig was met zijn afschuwelijke machtswellust, want ik wist dat Jezus daar ruim tweeduizend jaar geleden net zo naakt was als ik op dat moment.”

Met al haar pijn en vragen vertrouwt ze zich aan de Heere toe. „Hij heeft toegelaten dat er veel pijn in mijn leven is, maar Zijn zegen ervaar ik nog veel vaker dan dat ik die pijn voel.” Ze zegt te hebben geleerd dat ze niet op al haar vragen antwoord krijgt. „Ze te mogen stellen is al genoeg. (…) Vragen en Zijn liefde. Zijn die twee in balans? Niet altijd, uiteindelijk wint altijd de liefde.”

Ook vragen over het vergeven van de dader komen aan bod. „Al lezend in de Bijbel kan ik niet anders dan tot deze conclusie komen: vergeven kan alleen dan wanneer de dader oprecht om vergeving vraagt.”

Herkenning

De kracht van dit boek zit in de eerlijke beschrijving van de weg die Van Wageningen na haar ervaring met seksueel geweld is gegaan. Ze spreekt van „een wond die maar moeizaam geneest” en maakt de lezer openhartig deelgenoot van haar pijn en alle moeite die ze op de weg na het misbruik ervaart. Daarmee richt ze zich allereerst op „mijn zuster of broeder, die net als ik op de een of andere manier geschonden en daardoor gewond is.”

Ze tekent daarbij aan dat iedere ervaring van seksueel geweld uniek is en dat iedereen er op zijn of haar eigen manier mee omgaat. Toch zal dit boek bij slachtoffers van misbruik zonder meer herkenning oproepen, onder meer als het gaat om schuldgevoelens en zelfverwijten, de manier waarop de omgeving kan reageren of om geestelijke vragen die zich niet eenvoudig laten beantwoorden.

Behalve haar persoonlijke ervaringen geeft de auteur meer dan eens zaken door die haar raakten in boeken van auteurs als C. S. Lewis, Tim Keller, Nico van der Voet en John Stott. Terwijl ze enkele keren haar contact met een therapeut benoemt, schrijft ze niet expliciet over pastorale zorg die er wellicht is geweest na het misbruik.

Deur naar herstel

Intussen rekent de auteur ook mensen die een verhaal over misbruik toevertrouwd krijgen tot de doelgroep van haar boek. Hoe reageer je als familielid, vriend(in) of ambtsdrager wanneer iemand zijn of haar traumatische ervaring met je deelt? „Ik vind het jammer dat ook ik niet altijd geloofd werd, want praten is de enige deur naar herstel”, merkt de auteur op. Haar advies aan omstanders: probeer te luisteren zonder oordeel. „Geef degene die het je vertelt de volledige regie en ga ook niet vissen naar details.”

Het lezen van dit boek kan familieleden, leerkrachten en werkers in het pastoraat helpen om zicht te krijgen op de enorme impact van een verkrachting, ook nog na vele jaren. En om alert te zijn op valkuilen in het contact met slachtoffers. Kijk er niet van op als dezelfde vragen meer dan eens worden gesteld of als na momenten van geloofsvertrouwen toch ook weer boosheid de kop opsteekt. En vergeet –wanneer het slachtoffer een relatie heeft– ook zijn of haar partner niet bij het bieden van pastorale zorg.

Boekgegevens

Verwondering, Marianne van Wageningen; uitg. Groen; 176 blz.; € 20,-