Ongevaccineerden mogen straks nergens meer naar binnen, kopte Bild deze week. Met het nodige gevoel voor dramatiek vertaalde het Duitse boulevardblad daarmee de plannen van de regering in Berlijn voor de komende herfst en winter.

Dat veel deuren voor niet-ingeënte Duitsers straks gesloten blijven, is zeker nog niet aan de orde. Feit is wel dat de Duitse regering keiharde maatregelen wil nemen om de miljoenen burgers die nog niet zijn gevaccineerd over de streep te trekken om alsnog een prik te halen. Daarmee moet de opmars van de gevreesde deltavariant van het coronavirus een halt worden toegeroepen. Strenge lockdowns wil Berlijn niet meer, want daarmee zou de zich herstellende economie opnieuw in het slop raken.

Hoewel het nog plannen zijn, is de eerste aanzet al gegeven. Vanaf september is in heel Duitsland de zogenoemde 3G-regel van kracht: gevaccineerd, genezen of negatief getest. Anders kun je een bezoek aan de kapper en de fysiotherapeut, of een etentje vergeten.

Daarmee voegt Duitsland zich in een trend die zich in steeds meer landen begint af te tekenen. Waar aanvankelijk veel regeringen een dringend moreel appel op de bevolking deden om zich te laten vaccineren, lijken zij in toenemende mate hun toevlucht tot dwingende maatregelen te nemen.

De grootste gemene deler is vooralsnog de verplichte inenting voor zorgpersoneel. Binnen Europa geldt die eis nu –of binnenkort– in Frankrijk, Engeland, Italië, Griekenland en Hongarije. Daarbij wordt in sommige gevallen wel onderscheid gemaakt naar de specifieke medische sector waar mensen werkzaam zijn. Zo valt in Griekenland alleen personeel in verzorgingstehuizen onder de verplichting, terwijl in Italië ook werknemers van apotheken een prik moeten halen om hun beroep te kunnen blijven uitoefenen. De consequenties bij weigering kunnen verschillen: variërend van regelrecht ontslag tot overplaatsing naar een andere afdeling.

Los daarvan nemen veel Europese overheden maatregelen die eerder passen in de categorie vaccinatiedrang. Landen als Frankrijk en Italië voeren een zogenoemde groene pas in, waarmee burgers toegang tot restaurants en andere gelegenheden kunnen krijgen. Zo’n toegangsbewijs kan behalve een vaccinatiebewijs ook een recente negatieve testuitslag of een genezingsverklaring bevatten, maar het alternatief voor vaccinatie wordt wel lastiger gemaakt. Elke twee dagen testen –en zeker als dat niet meer gratis is– vormt een dermate grote belasting, dat mensen wel erg nadrukkelijk in de richting van inenten worden gemanoeuvreerd.

Zakcentje

Er bestaan inmiddels ook talrijke creatieve manieren om mensen over te halen. In Servië krijgen burgers die een prik laten zetten omgerekend 20 euro mee. Zweden deed ook een poging om burgers met een zakcentje over de streep te trekken. Maar voor 10 euro lieten de meeste weigeraars de oproep aan zich voorbijgaan. In Rusland bieden bedrijven compleet verzorgde vakanties en sneeuwscooters aan werknemers die zich laten vaccineren.

Hoewel vooral de Duitse plannen om niet-gevaccineerden te beperken zeer ingrijpend zijn, gaan diverse landen buiten Europa nog aanzienlijk verder. Saudi-Arabië verplichtte in mei alle werknemers in de publieke en private sector zich te laten inenten. Saudiërs die vanuit het koninkrijk naar het buitenland willen reizen, dienen eveneens een vaccinatiebewijs te overleggen.

In Turkmenistan en Indonesië geldt een algehele vaccinatieplicht. Indonesiërs die een prik weigeren, kunnen boetes of uitsluiting van bepaalde sociale voorzieningen tegemoetzien. President Rodrigo Duterte van de Filipijnen dreigde onlangs met gevangenisstraf voor vaccinweigeraars. Hij vond echter het parlement tegenover zich toen hij dat plan in wetgeving probeerde om te zetten.

In de VS zijn het vooral private ondernemingen, universiteiten en zorginstellingen die vaccinatie verplichten. Grote techbedrijven als Google en Microsoft en mediabedrijf CNN voeren een algemene verplichting voor werknemers in. Maar ook van regeringswege neemt de druk toe. Het ministerie van Veteranenzaken vroeg als eerste overheidsinstantie inenting van ambtenaren en president Joe Biden overweegt een soortgelijke eis voor alle departementen. In New York is het tonen van een vaccinatiebewijs vereist voor vrijwel alle binnenactiviteiten.