Een week lang zijn ze overal in Nederland te zien: posters met daarop vetgedrukt een opvallend woord –kanker, God, Jezus of jood– en eronder een regel tekst die tot nadenken stemt. Op elke poster staat bovendien een levensgroot gezicht afgedrukt van iemand die met het woord te maken heeft. Anderhalf jaar was de Bond tegen vloeken bezig met de campagne; nu kan deze eindelijk van start gaan.

Waarom nu een campagne, met de zomervakantie voor de deur?

Kees van Dijk, directeur Bond tegen vloeken: „We hebben gewacht tot corona een beetje afnam en er weer meer mogelijk zou zijn. Behalve de posters rollen we deze campagne op meer manieren uit: zo staan we deze zomer onder meer op studentenmarkten, bijvoorbeeld die van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Voor ons gevoel is net voor de zomer een ideaal moment. In de vakantie is het hopelijk rustiger en hebben mensen tijd voor reflectie.”

Waar zijn de posters vanaf dinsdag allemaal te zien?

„Met name in abri’s in de grote steden zoals Utrecht, Apeldoorn, Assen, Groningen, Gouda, Maastricht. We willen vrij breed in Nederland zichtbaar zijn. Daarnaast hebben onze donateurs een brief met de poster in A3-formaat gekregen, die ze zelf kunnen ophangen voor het raam.”

Op de posters zijn levensgrote portretten te zien met daarop een opvallend (scheld)woord. Waarom deze vorm?

„We hebben er bewust voor gekozen twee scheldwoorden te nemen en twee woorden die religieus geladen zijn. We zijn tegen vloeken, maar sinds 2006 is onze doelstelling verbreed. Het gaat ons om respectvol taalgebruik. We hebben geprobeerd om voor de posters gezichten van echte mensen te gebruiken. Zo is Anne, het meisje dat op de poster over kanker staat, inmiddels zelf overleden aan die ziekte. Dat maakte op ons veel indruk. Haar ouders werken graag aan de campagne mee. Opperrabbijn Jacobs wilde op de poster met ‘jood’ staan. Iedereen op de posters heeft een verhaal te vertellen.”

Wilt u door scheldwoorden aan te kaarten een breder publiek aanspreken?

„We richtten ons altijd al op de Nederlandse samenleving in de breedte. Reformatorische mensen weten als geen ander dat vloeken niet mag, op basis van het derde gebod. Seculieren spreekt meer de boodschap aan dat schelden met iemands afkomst of kleur niet kan. Tegelijk is van belang om te laten merken dat we de Naam van God heilig en belangrijk vinden. Vandaar ook de keuze voor die twee woorden.”

Loopt u niet het risico dat deze campagne, door deze woorden zo pontificaal af te drukken, mensen kwetst?

„Het is zeker niet de bedoeling om te kwetsen met deze campagne. Wel kan ik me voorstellen dat de boodschap schuurt, zowel bij de achterban als bij seculiere mensen. Deze postercampagne moet aanzetten tot nadenken. Op de poster maken we een combinatie van het vetgedrukte woord en een ondertitel. Daar gaan mensen over nadenken, vermoeden we. Onze doelstelling is juist positief: Jezus is Alles, maar zeker geen stopwoord. En dat geldt ook voor het zijn van Jood of van iemands huidskleur. Eigenlijk wil je zo’n woord nooit als scheldwoord horen.”

Verruwt de taal in Nederland steeds meer?

„Dat is lastig te zeggen. In 1917, bij de start van de Bond tegen vloeken, viel het de oprichter op dat er zoveel werd gevloekt in Nederland. Dat is nu nog steeds zo, maar er wordt ook veel gescholden met andere woorden, zoals ziektes. Of het taalgebruik veel ruwer wordt, weet ik niet. Wel zie ik polarisatie en verharding in de samenleving.”

Kunt u daar een voorbeeld van geven?

„Verschillende groepen in de maatschappij begrijpen elkaar niet meer. Kijk bijvoorbeeld naar de situatie rond Black Lives Matter. Mensen benoemen hun standpunten, maar hebben weinig begrip voor elkaar. Daardoor verhardt de discussie. Dat zit hem niet alleen in het gebruik van scheldwoorden, maar in de houding die achter zulk gedrag zit.”

Hoe kan deze campagne daar iets aan veranderen?

„We zetten voorop dat elk mens waardevol is; zijn of haar achtergrond is niet belangrijk. Met elkaar moeten we goede woorden uitspreken. Liever een compliment dan een belediging. Daarmee werken we aan het tegengaan van die verdeeldheid.”

Wanneer is de campagne geslaagd?

„Als we met elkaar het gesprek over grof taalgebruik voeren. Uiteindelijk gaat het om gedragsverandering. Maar die gaat niet snel en is lastig te meten. We zijn al dankbaar als er meer aandacht komt voor dit probleem.”