Een maand geleden kende vrijwel niemand het Canadese gehucht Lytton. De slechts 250 inwoners van het dorpje leidden een vredig bestaan te midden van beboste heuvels en daar waar twee bergrivieren samensmelten. Op de achtergrond rijzen de majestueuze Rocky Mountains hoog op. Een idylle voor natuurliefhebbers. De burgemeester met de oerhollandse naam Jan Polderman zal ongetwijfeld trots geweest zijn op ‘zijn’ Lytton.

De idylle werd afgelopen weken wreed verstoord en eindigde zelfs in een inferno. Een ongekende hittegolf hield het westen van het Noord-Amerikaanse continent in haar greep. Record op record volgde. De thermometer in het dorpje –dat ongeveer op dezelfde breedtegraad ligt als Brussel– tikte op 30 juni zelfs de 49,6 graden aan. Uitzonderlijk. De aanhoudende hitte ging over in een vlammenzee en die legde alle huizen in Lytton in as. Burgemeester Polderman was tot tranen geroerd.

Bezorgd

Ook klimaatwetenschappers reageerden geschokt in een nieuwe studie. Zelfs hun meest sombere scenario’s konden een dergelijke hitte zo ver noordelijk op de planeet niet voorspellen. Geert Jan van Oldenborgh, werkzaam bij het KNMI en een van de auteurs van de studie, is bezorgd. „Als je me een jaar geleden had gevraagd wat de hoogst mogelijke temperatuur van een hittegolf zou zijn daar, zou ik hebben gezegd: waarschijnlijk twee graden boven het vorige hitterecord. Maar het werd bijna vijf graden heter. Hoe dit kan, weten we dus eigenlijk echt nog niet. En dat maakt ons erg bezorgd”, zei de hoogleraar uit Oxford tegen de NOS.

Uit de analyse die woensdag naar buiten kwam bleek dat in het verleden de kans praktisch nul was dat de temperatuur in Lytton tot bijna 50 graden zou oplopen. Door de verhoogde concentratie broeikasgassen is de kans op een dergelijke hittegolf inmiddels „ten minste 150 keer” groter.

De wetenschappers concluderen dat een hitte als deze zelfs in het huidige, opgewarmde klimaat slechts eens in de duizend jaar voorkomt. In een wereld van 2 graden opwarming –dat wordt waarschijnlijk in 2040 bereikt– kan zo’n hittegolf ongeveer elke 5 tot 10 jaar plaatsvinden.

Echt pech

Dat het op 30 juni toch zo onwaarschijnlijk heet werd in Lytton, kan simpelweg toeval zijn, zo stellen de onderzoekers. „Het statistische equivalent van echt pech.” Een andere mogelijkheid is dat klimaatverandering zorgt voor extremere hittegolven dan gedacht. Dat willen de wetenschappers graag nader onderzoeken.

De hittegolf in Noord-Amerika moet juist daarom een grote waarschuwing zijn, vindt co-auteur Dim Coumou, van het Instituut voor Milieustudies van de VU Amsterdam. Volgens hem laat het zien dat het snel opwarmende klimaat op onbekend terrein brengt dat zelfs door wetenschappers niet wordt begrepen. „Het suggereert dat we mogelijk een drempel in het klimaatsysteem hebben overschreden waar een kleine hoeveelheid extra opwarming van de aarde een snellere stijging van extreme temperaturen veroorzaakt”, zegt hij tegen Inside Climate News.

Wetenschappers zijn doorgaans voorzichtig om naar klimaatverandering te wijzen bij losse gebeurtenissen, omdat extremen altijd en overal voorkomen. Tegenwoordig doen wetenschappers in zogeheten attributiestudies hier vaker uitspraken over. In zo’n studie wordt gekeken wat de kans is of een bepaalde gebeurtenis plaatsheeft in het klimaat van voor de industriële revolutie en in het huidige opgewarmde klimaat. Wat nu in Canada gebeurde is volgens de wetenschappers dus hoogstwaarschijnlijk onmogelijk zonder de menselijke invloed op het klimaat.

De wetenschappers adviseren tot slot om in steden hitteactieplannen te maken om zo beter voorbereid te zijn op dergelijke extremen. Omdat dergelijke hittegolven „aanzienlijke gevolgen hebben voor de gezondheid, het welzijn en het levensonderhoud.”