Opnieuw onrust onder boeren: op de formatietafel ligt donderdag een rapport dat pleit voor het opdoeken van een groot deel van de veehouderij in de Gelderse Vallei en in het Groene Hart. Actiegroepen laten de trekkers al warmdraaien.
Woensdag 7 juli moet volgens sommigen een herhaling worden van 1 oktober 2019, toen duizenden boeren met hun trekkers optrokken naar Den Haag. Ze richtten hun pijlen destijds onder meer op D66-Kamerlid Tjeerd de Groot, die had geroepen dat de stikstofcrisis alleen kan worden opgelost door de veehouderij in Nederland te halveren.
„Dat gebeurt niet zolang ik minister van Landbouw ben”, reageerde Carola Schouten. Maar Schouten is inmiddels demissionair en van haar partij, de ChristenUnie, staat nog allerminst vast of die straks in een nieuw kabinet belandt.
Intussen wordt Den Haag bestookt met stikstofplannen. Het nieuwste advies komt van ‘stikstofprofessor’ Jan Willem Erisman van de Universiteit Leiden en landschapsarchitect Berno Strootman. Hoewel dat pas donderdagmiddag wordt gepubliceerd, lekte de essentie ervan de afgelopen dagen al uit.
Schokkend voor boeren is dat het duo het bestaansrecht van honderden gezinsbedrijven ter discussie stelt. Kalver-, varkens- en kippenhouderijen in de Gelderse Vallei, en melkveehouderijen in het veenweidegebied van het Groene Hart zouden op grote schaal moeten worden uitgekocht.
Krimp van de veehouderij dichtbij kwetsbare natuur levert nu eenmaal snel stikstofruimte op voor economische activiteiten, zoals de bouw van nieuwe woningen, zei Erisman vorige week al tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer.
Bos
Ook piekbelasters (boerderijen met veel stikstofuitstoot) op de zandgronden elders in het land, van Drenthe via de Veluwe tot Noord-Brabant, moeten volgens het advies snel worden uitgekocht. Veehouders zouden daar alleen verder mogen boeren als de stikstofuitstoot met technische ingrepen flink omlaag kan. De vrijkomende ruimte op het platteland kan naar keuze worden ingevuld met bijvoorbeeld bos, ”natuur- of landschapsinclusieve” landbouw, woningen of natuur. Dit alles onder regie van het Rijk.
Als het advies wordt opgevolgd, gaat de stikstofemissie door de landbouw in de genoemde gebieden met 50 (Groene Hart) tot 66 procent (Gelderse Vallei) omlaag. Dat schept ruimte voor nieuwe economische activiteiten. Met geld dat hiermee wordt verdiend, kunnen andere boeren worden uitgekocht en zo is de cirkel weer rond.
Intussen blijkt dat grootschalige inkrimping van de veehouderij enkele weken geleden al in Den Haag is besproken. Onder boeren circuleert een notitie die volgens ingewijden op de formatietafel heeft gelegen en is gedeeld met minister Schouten en de top van haar ministerie. Daarbij zou ook voormalig landbouwminister Cees Veerman betrokken zijn geweest.
Voorzitter Sjaak van der Tak van land- en tuinbouworganisatie LTO bevestigde dinsdag dat de Gelderse Vallei en het Groene Hart in recente gesprekken zijn genoemd. „Ik heb daar meteen afstand van genomen. Boerengezinnen die daar al generaties leven en werken kun je niet zomaar aan de kant schuiven. Wij houden vast aan ons eigen plan.”
Vrijwillig
LTO presenteerde in mei samen met onder meer Bouwend Nederland, VNO-NCW en Natuurmonumenten een voorstel dat inzet op nieuwe technieken om stikstofuitstoot te voorkomen en op vrijwillige uitkoop en verplaatsing van piekbelasters.
Veerman zegt desgevraagd dat hij niet betrokken is bij het nieuwe advies van Erisman en Strootman.
Welke vorm een nieuwe boerenactie volgende week krijgt, wordt nog uitgewerkt, zegt voorman Bart Kemp van actiegroep Agractie desgevraagd. Hij hoopt op brede steun, niet alleen van de meer radicale Farmers Defence Force maar ook van LTO. Van der Tak zegt echter dat hij de boot vooralsnog afhoudt.
