Het Haags Gemeentearchief presenteert sinds deze maand de serie ”Geloven in verandering”. In dit project legt het archief belangrijke Haagse plekken van religie vast die van aard of bestemming zijn veranderd.
Raymund Schütz, historicus en onderzoeker, is projectleider en verzorgde de historische achtergrond van de plekken van religie.
Hoe religieus is Den Haag?
Schütz: „Dat is niet precies bekend, omdat het onderwerp religieuze gezindte in de bevolkingsonderzoeken niet wordt meegenomen en ook niet voorkomt in de gemeentelijke statistieken. Maar we hebben dankzij speurwerk en informatie van de geloofsgemeenschappen toch redelijk wat inzicht. Er bestaan in Den Haag 200 tot 300 religieuze gemeenschappen. Het percentage christenen en moslims is ongeveer gelijk en bedraagt voor elk zo’n 15 procent van de bevolking. Meer dan de helft van de christenen behoort bij een van de ongeveer 120 migrantengemeenschappen in de stad. Verder zijn er onder anderen hindoes, Joden en boeddhisten.
Er hebben zich grote veranderingen voorgedaan. Tot na de Tweede Wereldoorlog was het christendom overheersend. Naast de secularisatie werd de naoorlogse ontwikkeling in Den Haag gekenmerkt door migratie. Nadat Indonesië in 1949 zelfstandig werd, kwamen de Indische Nederlanders en na de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 kwamen de Surinamers. Vanaf de jaren 60 arriveerden de gastarbeiders uit Marokko en Turkije. Aan het einde van de vorige eeuw vestigden zich Oost-Europeanen in de hofstad. In deze eeuw kwamen er veel vluchtelingen uit het Midden-Oosten naar Den Haag.”
Wat houdt de serie ”Geloven in verandering” in?
„De serie bestaat uit twintig afleveringen. Vanaf 11 juni publiceert het archief op de website haagsgemeentearchief.nl om de week een tweeluik: een historisch verhaal van een Haagse plek van religie en een interview met iemand uit die gemeenschap. De eerste aflevering op 11 juni bevatte een historische inleiding, waarin je de veranderingen in het algemeen ziet. Daarna komt telkens een bepaalde locatie aan de orde.”
Hoeveel christelijke kerken komen in de serie voor?
„Van de twintig locaties waren er oorspronkelijk dertien christelijk en zijn er nu nog negen in gebruik bij een christelijke gemeenschap. Bij de laatste groep hoort bijvoorbeeld de voormalige rooms-katholieke kerk aan de Escamplaan. Aan deze kerk was vroeger P. Nowee, de schrijver van de boeken van Arendsoog, verbonden. Het gebouw is nu in gebruik bij de City Life Church, een pinkstergemeente. Een voorbeeld van een kerk die een andere functie gekregen heeft, is de vroegere christelijke gereformeerde Jeruzalemkerk aan het Pomonaplein, die nu onder de naam Café LOFT een sociale en spirituele functie vervult.”
Wat vindt u een bijzondere verandering?
„Dat is bijvoorbeeld die van de synagoge aan de Wagenmakerstraat, die na de oorlog leeg kwam te staan. Begin jaren 80 werd het gebouw in gebruik genomen als Turkse moskee. Dat is te zien aan de minaretten. Tegelijkertijd is er nog veel overgebleven van de synagoge. Zo is de architectuur van de synagoge grotendeels in stand gebleven en zijn er op sommige plaatsen nog Hebreeuwse inscripties te zien. Het bestuur van de moskee is heel respectvol ten opzichte van de Joodse gemeenschap.”
Kunt u enkele algemene conclusies trekken na het bezoeken van deze gemeenschappen?
„Ik was positief verrast door de plaats die de gemeenschappen in de buurt innemen. Dat heeft beslist te maken met een goede communicatie. De komst van de Al-Qiblatainmoskee, bijvoorbeeld, in de voormalige Paaskerk aan het Abcoudeplein, stuitte eerst op weerstand, maar die is door goede contacten met de buurt verdwenen.
Verder is me opgevallen dat de geloofsgroepen wortelen in de samenleving. Ze nemen hun sociale rol op in de buurt, peppen hun leden op en helpen mensen met problemen.”
