Het westerse militaire bondgenootschap haalt binnen enkele maanden alle troepen terug uit Afghanistan. Amerikaanse militairen en de manschappen van de NAVO-missie Resolute Support verlaten voor 11 september het verscheurde land.

Nederlandse militairen zetten zich vier jaar lang (2006-2010) in voor vrede en veiligheid in de Afghaanse provincie Uruzgan. Nederland heeft met 24 gesneuvelde militairen een zware tol betaald. Nog altijd zijn zo’n 160 Nederlanders actief in het land.

Dr. Martijn Kitzen, krijgswetenschapper aan de Nederlandse Defensie Academie in Breda, is na tien jaar onderzoek gepromoveerd op de Nederlandse missie naar Uruzgan. De oud-militair, zelf uitgezonden geweest naar Afghanistan, analyseert de terugtrekking.

Bent u verrast?

„Nee, totaal niet. Dit besluit zat er aan te komen. President Trump was op basis van militair advies al bezig met terugtrekking, Biden zet dat beleid door.”

Waarom terugtrekking?

„De VS zijn er, na twintig jaar Afghanistan, klaar mee. Bovendien is de geopolitieke situatie wereldwijd sterk gewijzigd. De VS moeten hun aandacht richten op de sterke opkomst van China, terwijl ook Rusland, dat zich stevig roert, de nodige aandacht vraagt.”

Hoe ingrijpend is de terugtrekking?

„Heel ingrijpend. Met name voor de Afghaanse bevolking. Ik vraag me sterk af wat er gaat gebeuren in Afghanistan. Ik heb echt te doen met die mensen.

Ik hoop van harte dat de VS, de regering in Kabul én de taliban een goede deal kunnen sluiten. Dat had in 2001 al moeten gebeuren. De taliban zijn destijds buitenspel gezet, door de sentimenten na de aanslagen van 11 september. Maar dat is niet goed geweest.”

De taliban staan nu heel sterk in de onderhandelingen.

„Als één partij op voorhand zegt: „We vertrekken op die datum”, heeft de andere partij een goede positie. De taliban hebben de tijd.

Doel van de onderhandelingen is dat de taliban onderdeel worden van de staat. De 
taliban moeten een deel van de oplossing zijn.”

De kracht van de taliban neemt fors toe. Kan de regering in Kabul straks zonder westerse weerstand bieden aan de taliban?

„Het regeringsleger is de afgelopen jaren gegroeid en in kwaliteit toegenomen. Bovendien zijn de VS niet te beroerd om enige vorm van militaire steun te blijven geven. Tegelijkertijd werkt de terugtrekking mogelijk als hogedrukpan voor Kabul. Ze staan er straks alleen voor.

Kabul zal niet overal in het land z’n macht kunnen laten gelden. Om te overleven kiest de bevolking voor de sterkste partij.”

Wordt de Afghaanse bevolking daarmee de dupe van terugtrekking?

„Ja. Overigens niet alleen door dit besluit. De Afghaanse bevolking zit al veertig jaar tussen de strijdende partijen. Bij terugtrekking van de VS zijn de gevolgen voor de bevolking, niet voor de VS.”

Laat het Westen Afghanistan in de steek?

„In de steek laten, vind ik te sterk uitgedrukt. De internationale gemeenschap heeft twintig jaar lang veel gedaan voor Afghanistan. Nederland ook. Niet altijd het goede, maar het Westen heeft wel z’n best gedaan.

Ik had liever gezien dat de terugtrekking niet voor 11 september zou plaatsvinden, maar bijvoorbeeld pas in 2023. Het was mooier geweest om Afghanistan iets meer tijd te gunnen.”

Sjieker ook?

„Zeker ook sjieker.”

Nederland heeft duizenden militairen naar Uruzgan gestuurd, 24 militairen zijn gesneuveld, velen gewond geraakt. Heeft het zin gehad?

„Natuurlijk heeft het zin gehad. Onze jongens en meiden hebben het verschil gemaakt. Er zijn wegen aangelegd, bazaars en scholen geopend. De bevolking van Uruzgan kijkt bijvoorbeeld nog steeds dankbaar terug op de Nederlandse aanwezigheid.

De uitzending naar Uruzgan is zinvol geweest. De offers die de Nederlandse militairen hebben gebracht zijn zeker niet voor niets geweest.”

Nederland stuurt nu tachtig militairen extra naar Afghanistan en trekt straks alle manschappen die nu nog actief zijn terug. Logisch?

„Ik fronste in eerste instantie ook even mijn wenkbrauwen toen ik dat las. Het nieuws over de extra inzet van tachtig militairen én de terugtrekking kwam ongeveer op hetzelfde moment naar buiten.

Maar het is volstrekt logisch om bij terugtrekking wat extra militairen te sturen. Puur voor de bewaking van onze manschappen. Om de veiligheid te garanderen.”