J. H. van Leeuwen woont al sinds 2008 in het Limburgse dorpje Mechelen. „Toen ik met emeritaat ging, had ik voor mezelf de keus om in het hoge noorden of in het diepe zuiden te gaan wonen. Gezien mijn overgang van de hervormde naar de Rooms-Katholieke Kerk heb ik voor dit Limburgse dorp gekozen. Dat leek me toch verstandiger.”

Zijn overgang naar de Rooms-Katholieke Kerk was een lang en ingrijpend proces. „Ik ben afkomstig uit een ethisch hervormd milieu. Mijn vader, ook predikant, was een man van de Doorbraakbeweging. Zelf ben ik ook theologie gaan studeren, maar ik bleef eigenlijk steeds maar zoekend als het over de inhoud van het geloof ging. Willem Barnard, de bekende theoloog-dichter, zou je mijn mentor kunnen noemen, zeker als het gaat om een zaak als de liturgie. Ik heb hem zelfs opgevolgd als hervormd predikant in Rozendaal, net onder Arnhem.”

Van Leeuwen, die zich in het bijzonder bekwaamde in het Hebreeuws en het Grieks, werd na een periode in Rozendaal hervormd predikant in Valkenswaard. Daar kwam de doorbraak in zijn denken. „Ik was me gaan verdiepen in de kerkvaders en voelde steeds duidelijker de drang om terug te keren naar de Rooms-Katholieke Kerk. Het was een gewetenszaak voor me geworden, ik kon niet meer anders. In de Rooms-Katholieke Kerk kon ik priester worden en zo gebeurde. Ik werd in 1995 pastoor in Lisse en had het gevoel dat ik was thuisgekomen.”

Zijn overgang naar de Rooms-Katholieke Kerk maakte de band met zijn leermeester Barnard veel losser. „Hij kon mijn kerkelijke overgang niet meemaken en vond dat ik gekozen had voor een keurslijf. Dat deed me veel verdriet. Zelf werd Barnard overigens later oud-katholiek.”

Van Leeuwen vertaalde in die tijd al weleens een psalm. „Voor eigen gebruik, zeg maar. Ik was en ben nog steeds van mening dat je de Bijbel niet beter kunt lezen dan door het Bijbelgedeelte dat je leest te vertalen. Toen ik met emeritaat ging, was er meer tijd en ben ik van lieverlee Bijbelboek na Bijbelboek gaan vertalen. Hier een uurtje, soms een morgentje en dan vordert het sneller dan je denkt. Ik heb er in totaal zo’n 35 jaar over gedaan, schat ik.”

Inmiddels is het werk klaar en is de Bijbel, inclusief de apocriefe boeken, vertaald. „Ik deed het echt voor mezelf, maar werd door iemand aangespoord om het te gaan uitgeven, zodat anderen er ook wat aan zouden hebben. In de Rooms-Katholieke Kerk vergt het wel een bepaalde procedure om de vertaling vrij te geven voor gebruik. Ook moest ik noten maken die iets toevoegen aan de al bestaande vertalingen. Dat is inmiddels gebeurd en uitgever Jongbloed heeft nu het eerste deel uitgegeven onder de naam ”Mechelse Bijbel”, met daarin de vertaling van het boek Job en de Psalmen. Andere delen volgen.”

U bent overgegaan naar de Rooms-Katholieke Kerk omdat u steeds meer moeite kreeg met de historisch-kritische manier waarop veel van uw collega’s de Bijbel lazen. U werd dus orthodoxer. Waarom hebt u zich als hervormd predikant niet aangesloten bij de meer confessionele richtingen in die kerk?

„Ik heb zeker getwijfeld en voelde me veel meer aangetrokken tot bijvoorbeeld de Bonders in de Hervormde Kerk dan tot middenorthodoxen of vrijzinnigen. Als ik hervormd was gebleven, zou ik aansluiting hebben gezocht bij bevindelijk-confessionelen. Maar juist het lezen van de kerkvaders maakte me duidelijk dat ik terug moest naar het begin: de Rooms-Katholieke Kerk.”

Wat onderscheidt uw vertaling van de vertalingen die er al zijn?

„Omdat ik dit alleen heb gedaan, heb ik me nergens hoeven committeren aan beslissingen van comités die met elkaar de Bijbel vertalen. Daarbij heb ik de hoop dat lezers ook zullen oordelen dat het een literaire vertaling is, die echter wel heel dicht bij de grondtaal is gebleven.”

De Statenvertaling is dicht bij de grondtaal gebleven. De Naardense Bijbel van ds. Pieter Oussoren eveneens.

„Lezers van mijn vertaling zullen de geur van de Statenvertalers ruiken, dat kan bijna niet anders. Wat Oussoren betreft: die heeft zijn Bijbel niet alleen vertaald, dus daar heb je toch meer compromissen, denk ik.”

Bent u, al vertalend, voor uzelf nog verrassingen tegengekomen?

„Verrassingen misschien niet. Maar bij de vertaling van het Nieuwe Testament werd voor mij wel bevestigd dat de kerkstructuur van de Rooms-Katholieke Kerk een voortbouwen is op dat wat de apostelen in de begintijd van het christendom begonnen zijn.”

Het is niet ondenkbaar dat protestanten, gezien uw overgang naar de Rooms-Katholieke Kerk, een beetje huiverig zijn voor de Mechelse Bijbel.

„Dat begrijp ik zeker. Maar het aparte is juist dat in orthodox-protestantse kringen er de meeste aandacht is voor deze vertaling. Waarschijnlijk omdat zij, net als ik, geloven dat de Bijbel woord voor woord het Woord van God is. Geïnspireerd door de Heilige Geest. Ik vergelijk het weleens met de geboorte van Jezus. Zoals de Heilige Geest Jezus in de schoot van Maria heeft gevormd, zo heeft diezelfde Geest Gods Woord in de harten van de profeten en de apostelen gelegd. Vandaar ook mijn grote aversie tegen de historisch-kritische methode waarop de Bijbel nu vaak uitgelegd wordt. Die doet afbreuk aan het feit dat het Gods Woord is dat we hier voor ons hebben.”