Geen vuiltje aan de lucht. Dat was de stand van zaken donderdagmorgen. De verkenners Jorritsma (VVD) en Ollongren (D66) zouden afzonderlijk VVD-leider Rutte en D66’er Kaag ontvangen voor vervolggesprekken. Die konden echter niet doorgaan; Ollongren kreeg een positieve coronatestuitslag binnen. De bewindsvrouw raapte haar papieren bij elkaar en stapte in haar dienstauto.

Een persfotograaf legde de vertrekkende D66’er –een tas in haar rechterhand, papieren onder haar linkerarm– vast. Wat bleek? Een A4’tje met „Aandachtspunten 2e ronde VVD en D66” was leesbaar.

Het onzorgvuldig omgaan met vertrouwelijke informatie was dom; de inhoud was pas écht explosief.

Het pikantste punt op het document betrof CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. „Functie elders”, zo viel te lezen. Wat moest Ollongren hiermee? Van wie was het afkomstig? Die vragen zijn een dag later nog niet beantwoord.

Hoe dan ook was de suggestie dat er donderdagmorgen gesproken zou worden over de positie van de CDA’er, en misschien zelfs over het onschadelijk maken van hem. Maar ook dat al over hem gesproken wás; dat een verkenner uit zichzelf over een Kamerlid begint, ligt namelijk niet voor de hand. Her en der leeft de vraag of het niet Rutte, van wie bekend is dat hij niet zo’n goede band met Omtzigt heeft, zélf is die de positie van de parlementariër ter tafel heeft gebracht.

Jorritsma en Ollongren hebben het bijltje er bij neergegooid. Zij kunnen hun werk niet meer „onbevangen en onbevooroordeeld” voortzetten, vinden zij. De notities betroffen „geen directe weergave van de reeds gevoerde gesprekken”, staat in een verklaring. Wat natuurlijk meteen de vraag oproept of het dan wellicht om een indirecte weergave gaat.

Verantwoording

Tegenover de NOS stelde Rutte donderdagavond, mede namens Kaag, „dat wij in ieder geval in onze gesprekken het niet hebben gehad over Pieter Omtzigt.” Op de vraag of íemand verantwoording gaat afleggen over de kwestie, antwoordde hij: „Nee.”

Een meerderheid van de Kamer, waaronder het CDA, wil juist een debat met de oude verkenners. Het is echter maar de vraag of het zover komt. Jorritsma en Ollongren hebben hun opdracht immers teruggegeven. Een debat komt er in ieder geval wel.

Hoe nu verder? Duidelijk is dat het onderlinge vertrouwen tussen de politieke kopstukken een forse knauw heeft gekregen, ook door andere aantekeningen die zichtbaar waren, onder andere over CDA-leider Hoekstra. De nieuw aangestelde verkenners, Van Ark (VVD) en Koolmees (D66), zijn in feite niet alleen terug bij af, maar beginnen met een achterstand.

De gebeurtenissen hebben ook praktische consequenties. Van Ark en Koolmees willen met een schone lei beginnen. Het debat over de bevindingen van de verkenners zal in ieder geval niet woensdag, zoals de bedoeling was, kunnen plaatsvinden.