Brood- en banketbakkerij Sonnemans in Burgh-Haamstede op Schouwen heeft een klassiek-gezellige uitstraling en is wereldberoemd. De familie heeft ze de afgelopen tientallen jaren allemaal over de vloer gehad: filmploegen, schrijvers en journalisten. De roman “De bende van Burgh-Haamstede” is tussen het versgeurende banket tot stand gekomen.

In het kielzog van de media kwamen -en nog steeds komen- massa’s toeristen opdraven voor de vermaarde chocolademelk, de kostelijke Zeeuwse worstenbroodjes met “juun””en gehakt van een ambachtelijke slager… en natuurlijk de begeerlijke bolussen.

De hele dag door warm en vers. „Zelfs hartje zomer staan hier toeristen in de rij voor de chocolademelk”, vertelt Mathieu Sonnemans. Samen met Dorothé en hun drie kinderen bestiert hij de museumwinkel met lekkernijen. Het ‘chocoladesucces’ is het gevolg van de filmopname door een Duitse omroep die van de exclusieve lekkernij uit grootmoeders tijd had gehoord. „Het concept hebben we bedacht toen ik een lading chocolade-eitjes kon kopen voor een zacht prijsje. Eerst wisten we niet wat we er van konden maken, tot we op het idee kwamen om er een paar in de hete chocolademelk te doen. Daar bovenop een dikke laag slagroom. Duitse vakantiegangers die hier kwamen tipten vervolgens de documentairemakers. Zelfs toeristen die in het Westen van het land verblijven komen hier nu hete chocolademelk drinken, ook als het zomers buiten 30 graden is.”

De worstenbroodjes met juun (ui) vliegen in hetzelfde tempo over toonbank, aldus de gastvrije bakker. „We maken er nooit meer dan dertig tegelijk. Pas als ze op raken gaan we weer aan de slag. Ze zijn dus altijd warm.” Buiten is een klein terras waar het zomers bomvol zit. Maar… net zo lief zitten de klanten binnen, want daar kijken ze hun ogen uit. Sonnemans is namelijk een verwoed verzamelaar van militaria en heeft zijn bakkerij ook ingericht als museum. En ook daar haalde hij de internationale pers mee.

Het Arnhems Oorlogsmuseum 40-45 kocht ruim vier jaar geleden van de Burghse banketbakker een volkswagen kever waar Gertrud Seyss-Inquart tijdens de Tweede Wereldoorlog in zou hebben gereden. „Die had ik op mijn beurt gekocht van een smid, in ruil voor een doos met bolussen. Hij had daar altijd mee gereden, maar deed nogal geheimzinnig over de herkomst. De wagen was overgeschilderd met rode menie. Toen wij die laag er af haalden bleek daaronder de originele kleur te zitten. Omdat het een brilletjes was, dus met dubbele achterruiten, moest het om een van de eerste modellen gaan. Na onderzoek kwamen we er achter dat het voertuig het bezit is geweest van de vrouw van de Oostenrijkse rijkscommissaris in Nederland, Arthur Seyss-Inquart. De auto bleek op haar naam te hebben gestaan.”

Het oorlogsmuseum kocht de kever in de veronderstelling dat er tijdens de oorlog mee was gereden. Achteraf bleek het om een model van net na de oorlog te gaan. Wel het ‘boodschappenwagentje’ van Getrud overigens. De telefoon stond dagenlang roodgloeiend van journalisten uit binnen- en buitenland die er het fijne van wilden weten.

In de winkel zelf bevinden zich tal van bijzondere voorwerpen uit de bezettingstijd. „Een deel is gevonden op de zolder van een oude schuur hier achter. Andere spullen heb ik gekregen of gevonden in en bij bunkers in de omgeving. Op Schouwen hebben honderden verdedigingswerken gestaan voor zo’n 3000 Duitse militairen. De bakkers hier waren verplicht om brood voor ze te bakken volgens een speciaal recept van rogge, boekweit, tarwe en een scheut azijn. Een soort oerbrood. Dat bak ik nog steeds en het wordt in de winkel het meest verkocht.”

„Regelmatig worden op Schouwen bunkers ontdekt die jarenlang onder het zand hebben gelegen. Er is hier veel minder gesloopt dan elders. Je vindt er regelmatig resten uit de oorlog: helmen, kogel- en granaathulzen. Of bijvoorbeeld een ingeblikt noodrantsoen met roggebrood. Die vondst is hier ook te zien. Maar ook afval. Na de oorlog dumpte iedereen hier van alles. En als een put vol was ging er een rol prikkeldraad overheen. Dus als je dat vindt, zit je goed. Daaronder kunnen interessante zaken liggen. Omdat mensen weten dat ik militaria verzamel, kwamen ze in het verleden van alles brengen. Zelfs van onze Oosterburen heb ik bijzondere spullen gekregen die van hun vader of opa zijn geweest. Dat is nu voorbij. Iedereen kent inmiddels wel de waarde ervan.”

Dat is ook de reden dat de bakkerij inmiddels goed is beveiligd. Inbraken in een tweetal oorlogsmusea vorig jaar hebben Sonnemans een stuk voorzichtiger gemaakt. De meeste bezienswaardigheden staan dan ook op een veilige hoogte uitgestald. Anekdotisch kijkobject is de blauwgrijze geëmailleerde soldatenhelm, ooit gebruikt als fruitschaal. “Niemand gooide vroeger wat weg en spullen uit de oorlog werden gewoon getransformeerd. Helmen werden bijvoorbeeld hergebruikt als kolenschep of om een gierput mee te legen.”

Een van de eerste “Stahlhelmen” staat op dezelfde ooghoogte als zijn voorganger uit de Eerste Wereldoorlog, de Pickelhaube (pinhelm) van geperst leer. Ook die veranderde ooit van eigenaar voor een zak bolussen. Misschien wel de beste ruil in de verzamelhistorie van Sonnemans. Maar meest bijzonder en exclusief is ongetwijfeld een houten klapper met stafkaarten van Zeeland plus een foto van de Wehrmachtofficier in Burgh met diezelfde ordner onder zijn arm. Ook dat kreeg hij geschonken van een toerist.

Een deel van de verzameling is in bruikleen gegeven bij cultuur-historisch museum De Burghse Schoole voor een expositie over de vestingwerken op Schouwen-Duiveland. Een ander deel is verhuisd naar het nieuwste project van de familie Sonnemans: Hotel bij de Bakker, voorheen hotel Bakker. Binnen wordt er nog volop gebouwd. Twee kamers zijn er inmiddels gereed, twee in voorbereiding, maar uitbreiding met meer slaapplekken is mogelijk. Vanuit de gelagkamer/lobby lopen gasten direct het museum in, waarin ook de nodige aandacht is voor de Slag om de Schelde. Om logees niet in de verleiding te brengen om een souvenir uit het museumhotel mee te nemen voor de ‘stichting eigen zak’, wordt alles uitgestald achter glas. Bij toerbuurt runnen Dorothé en Mathieu met hun drie kinderen de voormalige herberg.

„Zowel de bakkerij als het hotel bestaan nu honderd jaar. Hotelgasten kunnen hier in de winkel ontbijten. Verser brood is nergens te krijgen. Handgemaakt en natuurlijk met roomboter. Inchecken gebeurt ook hier. Je logeert immers bij de bakker.”

De warme bakker verwacht dat het toerisme na coronatijd weer z’n normale proporties krijgt. „De infrastructuur in Burgh wordt op dit moment flink verbeterd. We hebben hier het grootste naaldbos van Zeeland en de breedste (stuif)duinen van Nederland. De karolingische burcht in Burgh behoort tot het Europees Erfgoed. De huizen hier zie je normaal alleen op historische plaatsjes. In een boek van rond 1800 wordt vermeld dat je in deze streek erg oud wordt. Schouwen staat daarin omschreven als het eiland van melk en honing. Mensen uit de hele wereld komen hier naar toe. En dat zal ook na de coronacrisis ongetwijfeld weer het geval zijn.”

De 62-jarige Mathieu Sonnemans is Brabander van geboorte. Zijn vader begon als bakker in het nonnenklooster van Etten-Leur. Later kocht die een bakkerij in Sint-Oedenrode, waarna Mathieu en zijn broer Harrie in de bakkerij kwamen. De liefde voor Zeeland ontwikkelde zich tijdens vakanties van de familie naar Zoutelande. Toen de bakkerij van de familie Van Dongen in Burgh-Haamstede in 1972 te koop kwam, hoefde
vader Gerard niet lang na te denken. „Het toerisme was indertijd net in opkomst, maar we wilden hier vooral wonen vanwege de natuur.” Met zijn vrouw Dorothé en broer Harrie nam Mathieu in 1986 de winkel over. In 2016 gingen de bakkende broers uit elkaar omdat Harry om gezondheidsredenen emigreerde naar het buitenland. Inmiddels zijn de drie kinderen Rolf, Romy en Amber Sonnemans actief betrokken bij het bedrijf.