Zetelbehoud voor SGP en ChristenUnie
Van de drie christelijke partijen is het CDA de grootste verliezer. De partij raakt zeer waarschijnlijk 4 van de 19 zetels kwijt.
Het CDA boekte bij deze verkiezingen een teleurstellend resultaat. Er is maar één gemeente die er voor de partij positief uitspringt: het Noord-Hollandse Schagen. Daar kreeg het CDA 731 stemmen meer, vergeleken met 2017. In de partij wordt gesproken van het Jelle Beemsterboer-effect. Beemsterboer is de jonge, ambitieuze wethouder uit deze gemeente die een voorkeursactie begon om in de Tweede Kamer te komen. Of dat hem gaat lukken, is nog de vraag. In ieder geval heeft hij zijn partij voor een grotere nederlaag behoed.
Niet van elke kandidaat die een voorkeursactie voerde, kan dat worden gezegd. Martijn van Helvert bijvoorbeeld, die moet knokken om zijn Kamerzetel te behouden, slaagde er in zijn thuisbasis Sittard-Geleen niet in meer kiezers CDA te laten stemmen. Ook in Enschede, de gemeente van stemmenkanon Pieter Omtzigt, raakte het CDA meer dan 1000 stemmen kwijt.
Merkwaardig blijft ook het wisselvallig presteren van het CDA in grote steden, zoals Amsterdam, Den Haag, Tilburg, Eindhoven, Breda en Den Bosch. Vier jaar geleden, toen Sybrand Buma de CDA-kar nog trok, boekte de partij daar de meeste winst. Precies diezelfde gemeenten staan nu ook het rijtje waar het CDA, uitgerekend onder leiding van de veel stadsere Hoekstra, dit jaar de meeste stemmen verloor.
Opgesplitst per provincie kwam het CDA in Friesland, Drenthe, Overijssel, Gelderland en Limburg het meest verzwakt uit de strijd. Dat is pijnlijk omdat de partij, zeker in Overijssel, de afgelopen jaren kon bogen op een trouwe achterban. In 2017 haalde het CDA in deze provincie 19,5 procent van de stemmen; dit keer maar ruim 15 procent.
ChristenUnie
De ChristenUnie lijkt uit te komen op een verlies van meer dan 10.000 stemmen. Door de lagere opkomst lijkt er procentueel echter weinig te veranderen. Als de CU 3,4 procent van de stemmen behoudt, zijn de huidige vijf Kamerzetels daarmee veilig gesteld.
Vooral in de grote steden verliest de CU veel stemmen: in Amsterdam 1460, in Groningen 1378, in Den Haag 1140 en in Utrecht 1059.
Het grootste verlies in stemmenaantal –1544– doet zich voor in Hardenberg. Ook CDA en SGP leveren daar in. De procentuele teruggang blijft door de fors lagere opkomst in de Overijsselse plaats echter eveneens beperkt.
Ook in plekken waar de ChristenUnie sterk is, zijn er rode cijfers. Zo zijn er 745 stemmen verlies in Zwolle, 720 in Amersfoort en 413 in Bunschoten.
Winst voor de ChristenUnie is er in onder meer Ede (+517), Apeldoorn (+392) en Gouda (+308). Nadat zo’n 90 procent van de stemmen was geteld had de ChristenUnie in 25 gemeenten meer dan honderd stemmen gewonnen. In negen daarvan ging deze winst niet ten koste van de SGP, aangezien die partij in deze plaatsen ook succes boekte. In de resterende 16 van de top 25 van CU-winstgemeenten was er wel een verlies voor de SGP.
SGP
Bij de SGP komt er een eind aan een periode waarin de partij bij Tweede Kamerverkiezingen steeds stemmenwinst boekte. Dat gebeurde vanaf 2006 doorlopend, maar nadat ruim 90 procent van de stemmen was geteld stond de partij 4000 stemmen in de min.
Dat verlies kan beperkt worden genoemd, gezien het aantal uitdagingen waar de SGP voor stond. Zo was er het risico dat een deel van de SGP-achterban warm zou worden van de CU die zich in de kijker kon spelen als coalitiepartij. Andere uitdagers waren FVD met zijn stevige coronaverhaal en de nieuwkomers JA21 en BBB die soms tegen de SGP aanschurken.
De derde Kamerzetel is met het beperkte stemmenverlies niet in het geding. Net als de ChristenUnie handhaafde de SGP aan het eind van de ochtend de procentuele score van 2017: 2,1 procent. Dat percentage is voldoende voor drie volle zetels.
De grootste winst in absolute stemmen boekte de SGP in typische Biblebeltgemeenten, zoals Barneveld (531), Urk (338) en Staphorst (175). Aan het eind van de ochtend waren er tien gemeenten waar de SGP meer dan honderd stemmen pluste. In vijf daarvan was er ook winst voor de CU.
De hardste klappen voor de partij van Kees van der Staaij vielen in Den Haag (-377), Goeree-Overflakkee (-359) en Katwijk (-350).
Jezus Leeft
Jezus Leeft leek vanochtend een stemmenwinst te hebben geboekt van ruim 50 procent; overigens bij lange na niet genoeg om een zetel te bemachtigen.
