Ja, zoals CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra zich dinsdag in het NOS-slotdebat opstelde, zo hadden de CDA’ers hem de hele campagne wel willen zien. „In alle discussies over de scheefgroei op de arbeidsmarkt heeft de VVD de afgelopen jaren als een emmer achter de boot gehangen”, sneerde hij naar Mark Rutte. Ziezo, die zat. Eindelijk.

Eind januari, bij de start van de CDA-campagne, probeerde Hoekstra de aandacht te trekken door de VVD de partij van „de verbroken belofte” te noemen. Een Nederlander die met hard werken van een dubbeltje een kwartje kon worden? Nee, na tien jaar VVD-beleid was dat perspectief er niet meer, maar als het aan het CDA lag zou dat veranderen.

In de peilingen bleef het gat met de VVD echter groot, de hoop op een Wopke-effect vervloog.

Het interne gemor dat ontstond toen bleek dat de hooggespannen verwachtingen niet uitkwamen, is inmiddels tekenend voor het CDA. Hoekstra in plaats van De Jonge; het leek een gouden wissel. Maar toen hij in de campagnedebatten zijn eerste, onvermijdelijke beginnersfoutjes maakte, werd diezelfde Hoekstra op Twitter door partijgenoten publiekelijk negatief gerecenseerd. Sywert van Lienden, het jongste en tegelijkertijd meest ambitieuze lid van de verkiezingsprogrammacommissie, beweerde dat het CDA steken had laten vallen bij het laten doorrekenen van het programma door het CPB. Hij verklaarde dat het in de partij „een zooitje” was.

De partijleider bleek bovendien nog niet alle prominenten achter zich te hebben verenigd. Oud-partijvoorzitter Ruth Peetoom liet publiekelijk weten haar stem te zullen uitbrengen op het eigenzinnige Kamerlid Chris van Dam, die via een voorkeurscampagne moest proberen zijn zetel veilig te stellen. Andere prominenten, zoals de oud-ministers Wim Deetman en Ernst Hirsch Ballin, volgden. Dat was niet per se een stem tegen Hoekstra; wel een signaal dat zij betwijfelden of de fractie zonder Van Dam het door hen gewenste, christelijk-sociale geluid nog wel in voldoende mate zou laten horen. Zoiets geeft te denken: van de lijsttrekker verwachtten zij die inbreng kennelijk niet.

Dinsdag zei een hooggeplaatste CDA’er dat het vertrouwen in een goede uitslag er nog wel was. Meteen vervolgde hij: „Er is ook best veel misgegaan. Straks maar even goed evalueren.” Duidelijk is in elk geval dat het partijbestuur er niet in is geslaagd de opvolging van Sybrand Buma, die in mei 2019 burgemeester van Leeuwarden werd, goed te regisseren. Het onvermijdelijke gevolg is knagende onzekerheid over wat de partij nog uit het vuur weet te slepen nu het met gemengde gevoelens, en wellicht met lange tanden, aan de formatie begint. Als het daar al van komt.