Wat gaat er deze verkiezingen allemaal anders?

Allereerst zijn er in en om het stemhokje allerlei maatregelen getroffen om verspreiding van het coronavirus te voorkomen. Om met de leukste te beginnen: in tal van gemeenten mogen kiezers het rode stempotlood na gebruik mee naar huis nemen.

Een greep uit de andere maatregelen: bij het ingang van het stemlokaal staat desinfectiemiddel; de stemlokalen zijn zo ingericht dat 1,5 meter afstand gehouden kan worden; onder andere de stemhokjes worden ieder halfuur schoongemaakt; stembureauleden zitten achter een kuchscherm en dragen handschoenen en een mondkapje. Kiezers moeten dat laatste ook.

Bij de stempas heeft iedere kiezer een gezondheidscheck ontvangen. Als één van de vragen daarop met ja beantwoord moet worden, dan is het niet de bedoeling om zelf naar de stembus te gaan. Maar geen nood, want er zijn ook andere manieren om te stemmen.

Welke?

Net als anders kun je een andere persoon een volmacht geven om voor jou te stemmen. De gemachtigde mag dit keer zelfs voor drie andere mensen stemmen.

Zeventigplussers kunnen dit keer per brief stemmen. Daarvoor zijn twee opties. Allereerst kunnen zij hun stem op de post doen. Veiligheidshalve was het advies om dit uiterlijk afgelopen vrijdag te doen. Ook kunnen ouderen tot en met woensdag hun briefstem bij een afgiftepunt inleveren. Als zij dat willen kunnen ouderen ook op de ‘gewone’ manier stemmen, in het stemlokaal.

Daarnaast is er de mogelijkheid om al eerder te stemmen, op maandag 15 en dinsdag 16 maart tussen 7.30 en 21.00 uur. Deze mogelijkheid is vooral bedoeld voor kiezers die extra risico lopen als zij met het coronavirus besmet raken. Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) roept kiezers zonder medische indicatie op om woensdag te gaan stemmen.

Word ik geweigerd als ik niet tot een risicogroep behoor en ook op maandag of dinsdag wil stemmen?

Nee, dat zeker niet. Het hebben van een medische indicatie is niet verplicht voor het zogeheten early voting. Hier wordt dan ook niet op gecontroleerd.

Er zijn ook mondkapjesweigeraars. Is het voor hen óf een mondkapje dragen, óf niet mogen stemmen?

In het uiterste geval kan hen inderdaad de toegang tot het stembureau ontzegd worden. De plicht geldt nu eenmaal, ook in het stembureau. Wel zijn er uitzonderingen, bijvoorbeeld voor mensen die om medische redenen geen mondkapje kunnen dragen. Niet uitgesloten is dat er mondkapjesweigeraars zijn die hier misbruik van zullen proberen te maken. Het is niet strafbaar om geen mondkapje te dragen in het stembureau, maar het ontzeggen van de toegang kan dus wel.

De stembussen zijn tot 21.00 uur open. Kan het laat uitbrengen van mijn stem leiden tot een boete voor het overtreden van de avondklok?

Nee. Op 15, 16 en 17 maart gelden enkele uitzonderingen op de avondklok. Wie pas laat stemt, of mee wil kijken bij het tellen, krijgt geen boete. De mededeling dat iemand van het stembureau komt, volstaat; een schriftelijke verklaring daarvoor is dus niet nodig.