Pluimveehouders liepen in de zomer van 2017 tientallen miljoenen euro’s schade op na de vernietiging van eieren waarin het bestrijdingsmiddel fipronil zat. Nog lange tijd daarna kampten tientallen bedrijveen met vervolgschade.

Het ‘wondermiddel’ van de 35-jarige Martin van de B. uit Barneveld en de 28-jarige Mathijs IJ. uit Nederhemert hielp pluimveehouders van een hardnekkig probleem af. Hun stalreinigingsbedrijven ChickFriend en ChickClean bestreden met het schoonmaakmiddel Dega-16 met groot succes vogelmijt (”bloedluis”) in stallen.

Tientallen pluimveehouders huurden de twee in. Maar in juli 2017 blokkeerde de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) de eerste kippenstallen blokkeerde, omdat in eieren het insectenbestrijdingsmiddel fipronil was aangetroffen. Gebruik van dat middel is in de pluimveehouderij niet toegestaan. De eieren van de betrokken boerderijen werden vernietigd en kippen werden geruimd. In totaal zouden ruim 180 bedrijven lange tijd op slot gaan. De schade voor de pluimveesector wordt geschat op zeker 70 miljoen euro.

De twee ondernemers worden ervan verdacht de volksgezondheid in gevaar te hebben gebracht, een feit waarop een maximum celstraf van 15 jaar staat. Volgens het Openbaar Ministerie bevatte het wondermiddel Dega-16 fipronil, een insecticide dat onder meer in vlooienbanden voor katten en honden zit.

Van de B. en IJ. lieten zich amper uit over de zaak, totdat ze zich verdedigden tijdens een civiele rechtszaak in oktober 2019 in Arnhem. Ze waren gedaagd door 123 pluimveehouders die schade bij hen claimen. „We hebben nooit een moment gehad dat we dachten verkeerd bezig te zijn”, zei Mathijs IJ. op die zitting. Hun schoonmaakmiddel werd gemengd door de Belg Patrick R. „We vertrouwden Patrick op zijn blauwe ogen.” Pas vlak voor een inval door de NVWA kregen ze argwaan. „Ik had hiervoor nog nooit van fipronil gehoord.”

Volksgezondheid

De rechtbank in Arnhem concludeerde echter dat vaststaat dat ChickFriend vanaf 2016 op grote schaal fipronil gebruikte. Dat blijkt onder meer uit de grote hoeveelheden Dega-16 dat het bedrijf inkocht. In 2016 werd 1080 liter en een jaar later zelfs 2880 liter ingeslagen via de Belg. Hij mengde op verzoek van de twee verdachten het middel Fiprocid –waarin fipronil zat– met etherische oliën, aldus de rechtbank. Daarnaast blijkt uit WhatsApp-berichten tussen de twee dat ze vlak voor een inval bij hun kantoor in juli 2017 poogden bussen Dega-16 weg te sluizen. Een medewerker nam op hun verzoek snel een aantal jerrycans mee.

Maar zelfs al zat er fipronil in het schoonmaakmiddel, was het daarmee ook schadelijk voor de volksgezondheid? Die vraag wierp advocaat Wout Hendrickx eerder al op. Hij staat IJ. bij in de strafzaak in Zwolle. Een antwoord had hij ook: Nee, dat was het niet. 
Advocaat Aart van Voorthuizen zei dat zijn cliënt Martin van de B. in de strafzaak alle vragen probeert te beantwoorden. Een verzoek namens hem om de strafzaak niet op de biddag voor gewas en arbeid te beginnen, werd niet gehonoreerd. Andere zittingsdagen waren niet beschikbaar voor deze strafzaak.