Overigens vloeit er niet alleen bloed op straat, want leden van veiligheidsdiensten hebben een lange staat van dienst en opereren bij voorkeur ’s nachts. Berucht zijn de „Light Infantry Divisions” (LID’s), die namen dragen als LID-33, -77 en -99. Deze knokploegachtige eenheden zijn gevreesd om hun wrede optreden tegen burgers.

Vanuit steden als Yangon en Mandalay komen berichten dat (al of niet vermeende) tegenstanders van het regime iedere nacht van onderkomen wisselen om uit handen van zulke arrestatieteams te blijven. Tot in de dorpen circuleren er lijsten van burgers die moeten worden opgepakt. Wie nieuwkomers ziet komen of gaan, is verplicht dat bij de autoriteiten te melden.

Generatie Z

Het militaire regime doet verder zijn best om met name de jonge internetgeneratie –bekend als Generatie Z– monddood te maken door haar de toegang tot sociale media te ontzeggen. Juist die media spelen immers een grote rol bij het mobiliseren van betogers in alle uithoeken van het land. Maar zo simpel laat Generatie Z zich niet de mond snoeren of blinddoeken: een grimmig kat-en-muis-spel tussen junta en demonstranten is het gevolg.

De oppositie heeft meer troeven in het spel, en een belangrijke is: nationale eenheid. Myanmar toont een unieke eensgezindheid als het gaat om verzet tegen de militaire coup. Uniek omdat het land een lappendeken is, met etnische minderheden in de grensstreken die luisteren naar namen als Mon, Chin, Kachin, Rakhine, Rohingya, Shan, Naga, Lahu, Akha. Vanouds keren zij zich tegen de meest dominante bevolkingsgroep, de Baman (Birmanen) in het centrale laagland.

Het leger hoopte deze volken aan zijn kant te krijgen, toch kozen de meeste voor steun aan de betogers. Dat is bijzonder omdat veel van deze minderheden niets moeten hebben van de pro-democratische partij NLD en al helemaal niets van partijcoryfee Aung San Suu Kyi. Zowel de partij als Suu Kyi (die zwaar leunen op etnische Birmanen) wordt verweten zich niet te bekommeren om het lot van minderheden.

Intussen worden de christelijke Kachin door hun keuze tegen de Tatmadaw kwetsbaar voor agressie van het leger. Naast etnische tegenstellingen zijn er in Myanmar immers ook religieuze: die tussen het fel nationalistische boeddhisme van de Birmanen (lees: het leger) en de christelijke en islamitische minderheden.

Het neemt niet weg dat de steun van minderheden een opsteker is voor de betogers. Die hebben zich met hun beweging voor burgerlijke ongehoorzaamheid (de Civil Disobedience Movement, CDM), sowieso diep in de samenleving ingegraven.

Steun van buiten

Wat kan het pro-democratische verzet van Europa verwachten? Niet veel als Brussel zich beperkt tot sancties, schrijven Sophie Boisseau du Rocher en Felix Heiduk in The Diplomat. „Het regime zal geen nacht wakker liggen van EU-sancties”, is hun overtuiging. Europa heeft nooit veel greep op de ontwikkelingen in Myanmar gehad en de reden is dat men zich fixeerde op Aung San Suu Kyi, die als een Myanmarese Nelson Mandela het land wel de vrijheid zou binnenloodsen. Dat Myanmar complexer in elkaar zit, ontging velen in Brussel.

Toch zijn er voor de EU kansen om het verzet te steunen. Maar dat moet dan wel subtieler en minder opzichtig. Dus niet voor Aung San Suu Kyi en haar NLD-partij en tegen de junta, maar door steun via lokale ontwikkelingswerkers en ngo’s waarmee Brussel de afgelopen jaren samenwerkte.

Nepdemocratie

In hoeverre is er kans van slagen voor „terugkeer” van de democratie in Myanmar? De kenners laten zich opdelen in optimisten en de pessimisten. De eerste groep ziet een heuse democratiseringsbeweging van onderop aan de gang, die mogelijk is gemaakt door verdeeldheid in de legertop. De andere groep ziet het proces als door het leger zelf ingezet, bedoeld om het eigen imago op te vijzelen. Wat Myanmar kreeg was een nepdemocratie, waarbij NLD-politici en Aung San Suu Kyi zich laten gebruiken als marionetten. Toen die zich vanwege hun verkiezingswinst in november 2020 te zelfstandig gingen gedragen, werd het tijd voor ingrijpen.

Hebben de pessimisten gelijk, dan vechten betogers ook vandaag weer tegen de spreekwoordelijke bierkaai.