Een hele dag, van zonsopgang tot zonsondergang, begroef ‘Abraham’ op 2 december 2020 volksgenoten in Dengelat, in het noorden van Ethiopië. De lichamen bedekte hij met aarde en stekelige boomtakken, in de hoop dat ze zo niet ten prooi zouden vallen aan hyena’s en gieren. Tenslotte plaatste hij schoenen bovenop de graven. Dat zou het voor familie kunnen vergemakkelijken de doden te identificeren.

Die slachtoffers waren daags ervoor vermoord door Eritrese soldaten, vertelden ooggetuigen aan de Amerikaanse omroep CNN. De zender bracht vrijdag een reconstructie naar buiten van een slachtpartij rond een klooster in Dengelat. Daar hadden zich eind november grote groepen pelgrims verzameld om het feest van Tsion Maryam te vieren. Ethiopisch-orthodoxe christenen geloven dat de ark van het verbond ooit van Jeruzalem naar Ethiopië is gebracht en herdenken dat jaarlijks op die dag.

Getuigen vertelden CNN hoe een groep Eritrese soldaten op 30 november het vuur opende op de kloosterkerk, terwijl honderden gelovigen daar een misviering bijwoonden. Het was het begin van een drie dagen durende slachting, waarbij zowel lokale inwoners, ontheemden als pelgrims omkwamen. Onder hen waren ook kinderen. „Hun handen waren vastgebonden. We zagen ze overal”, vertelde Abraham – een schuilnaam. Er zouden ruim honderd doden zijn gevallen.

Het onderzoek van CNN kwam in dezelfde week naar buiten als een rapport van Amnesty International over een grootschalige slachting door Eritrese soldaten rond een kerk in Aksum, eveneens in Tigray. Die zou vlak voor het bloedbad in Dengelat hebben plaatsgevonden, op 28 en 29 november. In Aksum zijn volgens ooggetuigen vele honderden Tigreeërs vermoord. „We zagen op straat enkel lichamen en huilende mensen”, verklaarde een getuige.

Naar aanleiding van de onderzoeken riep de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, de Ethiopische regering zaterdag op om „onmiddellijk” werk te maken van de verdrijving van Eritrese en Amhaarse troepen uit Tigray.

Maandag kwam de reactie: een geagiteerde herinnering aan de soevereiniteit van Ethiopië. „Het moet duidelijk zijn dat dergelijke zaken enkel de verantwoordelijkheid van de Ethiopische regering zijn”, liet het ministerie van Buitenlandse Zaken weten. Tegelijk verklaarde het ministerie wel „volledig bereid” te zijn om onderzoeken naar mensenrechtenschendingen te openen.

Rekening

De verklaring refereerde niet aan de presentie van Eritrese troepen. Het is een gevoelig punt voor de Ethiopische regering. Sinds de autoriteiten begin november een offensief openden in het opstandige Tigray, klonken er berichten over de betrokkenheid van Eritrea in het conflict. Ethiopië ontkende die echter systematisch.

Inmiddels is de bewijstlast voor het tegendeel groot. Het beeld dat nu ontstaat is dat Eritrea het offensief heeft gebruikt om oude rekeningen te vereffenen. Tussen 1998 en 2000 vochten Eritrea en Ethiopië een bloedige grensoorlog uit, gevolgd door een achttien jaar durende koude oorlog. Al die tijd trokken in Ethiopië de Tigreeërs aan de touwtjes. Met de komst van premier Abiy Amed in 2018 was het gedaan met hun invloed en kwam er vrede tussen Ethiopië en Eritrea. Maar de Eritrese wrok tegen de Tigreeërs bleef.

Wat de rol van premier Abiy precies is geweest in de betrokkenheid van Eritrea in Tigray, blijft schimmig. Feit is dat de Verenigde Naties begin deze maand constateerden dat de Ethiopische federale autoriteiten in 40 procent van Tigray de controle lijken te hebben verloren.

De zuidelijke Ethiopische buurregio Amhara blaast daarin ook zijn partijtje mee. Tigray en Amhara, die net als alle regio’s in Ethioipië verregaande autonomie genieten, hebben al lange tijd een grensconflict. Voor de Amharen was de onrust rond Tigray een goede gelegenheid de grenzen in eigen voordeel te corrigeren. Zij zullen niet zomaar van zins zijn in te binden.