De overeenkomst is feitelijk een lege huls geworden sinds de VS zich in 2018 uit het internationale akkoord terugtrokken en nog strengere economische sancties tegen Iran afkondigden. Het akkoord was gericht op het indammen van de nucleaire ambities van Iran.

De sancties treffen ook landen die handel met Iran drijven. Veel landen hebben het Amerikaanse sanctiebeleid noodgedwongen gevolgd. Iran concludeert daaruit dat de Amerikanen, Duitsers, Fransen en Britten het akkoord over de beperking van de nucleaire programma van Iran, feitelijk zelf hebben getorpedeerd. Teheran houdt zich er daarom ook niet meer aan.

De Duitse bondskanselier Angela Merkel had woensdag al een telefoongesprek met de Iraanse president Hassan Rouhani. Zij sprak haar zorgen uit over een nieuwe aankondiging dat Iran zijn verplichtingen uit het atoomakkoord niet zal nakomen. Merkel maakte nog eens duidelijk dat Duitsland en de andere ondertekenaars van het akkoord er groot belang aan hechten. „Het is nu tijd voor positieve signalen die vertrouwen wekken en de kans op een diplomatieke oplossing vergroten.”

De nieuwe Amerikaanse president Joe Biden heeft herhaaldelijk gezegd dat hij in tegenstelling tot zijn voorganger Trump wel de diplomatieke weg met Iran wil bewandelen. Maar voor het in ere herstellen van het akkoord zou Iran het dan eerst zelf weer moeten naleven. Iran wil eerst de sancties afgeschaft zien. Westerse landen zijn bang dat Iran zich steeds harder opstelt omdat er in juni presidentsverkiezingen zijn.

Rusland, China en de Europese Unie zijn de overige ondertekenaars van het akkoord. Het beperken van het Iraanse nucleaire programma is al decennia een prioriteit voor de VS omdat gevreesd wordt dat Iran in het geheim kernwapens wil maken. Israël, dat zelf kernwapens heeft, beschuldigt Iran daar ook al jaren op luide toon van.

Teheran heeft dit altijd tegengesproken. Iran, dat zijn nucleaire geschiedenis al in de jaren zestig met Amerikaanse hulp begon, stelt vooral kernenergie nodig te hebben om in de energiebehoefte te voorzien en zo meer olie te kunnen uitvoeren. De sancties tegen Iran belemmeren internationaal betalingsverkeer en hebben een dramatische uitwerking op onder meer de gezondheidszorg.

De chef van de IAEA, de ‘waakhond’ van de VN op het gebied van nucleaire projecten, Rafael Grossi, bezoekt Iran zaterdag om te spreken over de voortgang van de samenwerking.