Door zijn grote achterstand op zijn rivaal Joe Biden was er voor Sanders geen realistische mogelijkheid meer om de Democratische kandidatuur in de wacht te slepen. Daarmee eindigen de voorverkiezingen van dit jaar op een vergelijkbare wijze als in 2016: met een nederlaag voor de progressieve Sanders, in het voordeel van de favoriet van de gematigde Democratische partijelite.

Zelden was een zelfverklaard democratisch socialist zo dicht bij de Democratische nominatie. In het achterliggende jaar stond Sanders in de peilingen consistent in de top drie. Van alle kandidaten haalde hij verreweg het meeste geld binnen. Zijn campagnebijeenkomsten werden het beste bezocht.

In februari leek de nominatie voor Sanders binnen handbereik. Na een gedeelde zege in Iowa en overwinningen in New Hampshire en Nevada, bestempelden veel commentatoren de 78-jarige senator tot koploper in de voorverkiezingen. Zeker omdat de partijelite verdeeld was over de kandidaat van hun keuze, mede door de slechte verkiezingsprestaties van Joe Biden.

Voor de partijelite was een overwinning voor Sanders een nachtmerrie. De senator uit Vermont is in de ogen van veel Amerikanen te progressief, met ideeën voor onder meer het gratis toegankelijk maken van hoger onderwijs, het invoeren van betaald ouderschapsverlof en radicaal overheidsingrijpen in het gezondheidszorgstelsel.

De kansen om Donald Trump met dit programma te verslaan, achtten vooraanstaande Democraten uiterst klein. Bovendien zou hun invloed afkalven door Sanders’ consequente verzet tegen de partijelite.

Lees ook

Joe Biden dringt aan op eenheid in Democratische Partij

Machtspolitiek

Dit was voldoende reden voor de partijbonzen om de gematigde vleugel van de partij te verenigen achter één kandidaat: Joe Biden. Zo werd Sanders eind februari slachtoffer van een van de meest memorabele voorbeelden van machtspolitiek uit de Amerikaanse geschiedenis.

Bij de voorverkiezingen in South Carolina zorgde de invloedrijke politicus Jim Clyburn vrijwel eigenhandig voor een klinkende zege voor Biden. Talloze vooraanstaande Democraten schaarden zich binnen enkele dagen achter Biden en werd er met succes druk uitgeoefend op presidentskandidaten Amy Klobuchar en Pete Buttigieg om dat eveneens te doen. In minder dan één week tijd schoot Biden omhoog in de peilingen en wist hij op Super Tuesday –de dag waarop veertien staten tegelijk naar de stembus gingen– als grote winnaar uit de bus te komen. Vanaf dat moment waren de voorverkiezingen een gelopen race.

Jongere kiezers

Sanders is overigens niet alleen aan de machtspolitiek van de partijelite ten prooi gevallen. Hij toonde aan weinig geleerd te hebben van zijn campagne in 2016. Net als vier jaar geleden leunde hij vooral op de steun van jongere kiezers, een groep die ontvankelijk is voor zijn progressieve ideeën. Bovendien kreeg hij toen veel stemmen van blanke, laagopgeleide kiezers. Dit was vooral uit verzet tegen Hillary Clinton. Die kiezersgroep schaarde zich dit jaar echter voor een belangrijk deel achter Biden.

De democratisch socialist investeerde opnieuw niet in de gematigde flank van de partij, waardoor hij het grootste deel van de Democraten van zich vervreemdde. Bovendien deed hij weinig om de Afro-Amerikaanse gemeenschap te bereiken, een grote groep Democratische kiezers en bovendien van symbolische waarde voor de partij. Zonder de ouderen, de partijelite en de Afro-Amerikanen was het hoe dan ook lastig om de nominatie te veroveren.

Invloed

Toch heeft Bernie Sanders een blijvende invloed op de partij gehad. Zo pleit een groot deel van de Democraten inmiddels voor beter toegankelijke zorg en het verhogen van het minimumloon. Bovendien zijn verschillende geestverwanten intussen actief op belangrijke posities in de partij en is er een grote groep kiezers die zijn socialistische gedachtegoed heeft omarmd.

Of één van hen ooit de nominatie zal veroveren, valt te bezien. Maar de senator heeft intussen wel een duidelijk stempel op de Democratische partij gedrukt.