Stuk voor stuk stapten de Democratische kandidaten maandagavond laat of dinsdagmorgen vroeg met veel chagrijn in het vliegtuig. Op naar New Hampshire, waar komende week de volgende voorverkiezingen worden gehouden. Wat ook de uitslag van Iowa zou zijn, ze wisten allemaal: Er ligt een smet op.
Een technische probleem met een app is er de oorzaak van dat de voorverkiezingen in Iowa, de eerste in een lange reeks, zijn uitgelopen op een chaos. En dat terwijl het bestuur van de Democratische Partij in die staat er alles aan heeft gedaan om ze zo vlekkeloos mogelijk te laten verlopen.
Maandagavond bleek de nieuwe app niet te werken waarmee de uitslagen van de bijna 1700 partijbijeenkomsten, caucus genoemd, naar het hoofdkantoor in de stad Des Moines moesten worden gestuurd. Ook het alternatief om de uitslagen dan maar door te bellen, was geen optie. Er waren onvoldoende lijnen en onvoldoende mensen om de telefoon aan te nemen. Meer dan een dag moesten de kandidaten en hun kiezers wachten op de resultaten. Dinsdagavond rond elf uur kwamen ze naar buiten, zij het dat het nog maar een deel van de uitslagen was.
Niet geleden
Toch was en is daarmee de pijn niet geleden. De vraag wordt hier en daar hardop gesteld of ze wel betrouwbaar zijn. De leiding van de partij in Iowa benadrukt dat er niet in het systeem is ingebroken. Er is ook geen sprake van een hack – hooguit van een hick-up, een technisch probleem waarvoor de ontwerper van de app, Shadwo inc., verantwoordelijk is. Het softwarebedrijf, dat de app voor een bedrag van 63.000 dollar maakte heeft inmiddels excuses aangeboden.
En het weet dat ze niet meer bij de Democraten terug hoeft te komen. De Democraten in de staat Nevada, waar over enkele weken voorverkiezingen worden gehouden, hebben inmiddels laten weten af te zien van het voornemen om de app te gebruiken.
Behalve dat nu openlijk wordt getwijfeld aan de waarde van de uitslag, draagt de chaos in Iowa ook bij aan vertroebeling van de sfeer tussen de Democratische kandidaten onderling. Ilhan Omar, lid van het Huis van Afgevaardigden voor de staat Minnesota en vriend van Sanders, wees er dinsdag heel subtiel op dat de directeur van het softwarebedrijf een goede vriend van Pete Buttigieg is. Jeff Weaver, lid van het campagneteam van Sanders, suggereerde dat medewerkers van Joe Biden achter de vertraging van de uitslag zitten, omdat die tijd nodig had zich te herpakken nu de uitslag in Iowa voor hem tegenviel.
Derde keer
Het is de derde keer dat er problemen zijn bij de voorverkiezingen in Iowa. Acht jaar geleden deden die zich voor bij de Republikeinen. Op grond van 90 procent van de uitslagen werd toen gezegd dat Mitt Romney had gewonnen. Later bleek dat zijn rivaal Rick Santorum de winaar was. Vier jaar gelden bakkeleiden de Democratische kandidaten Hillary Clinton en Bernie Sanders de hele nacht over de vraag wie had gewonnen. Het verschil was slechts een half procent. Na uren tellen, checken en overleggen, deelde het partijbestuur mee dat Clinton de winnaar was. Maar Sanders bleef daarover twijfelen.
Juist dat laatste maakte dat het partijbestuur in Iowa nu maximale transparantie wilde bieden. Daarom zou niet alleen het aantal gedelegeerden dat een kandidaat achter zich had geworven worden gemeld, maar ook het aantal stemmen voor een kandidaat bij de eerste en de tweede stemming. En de uitslag zou niet worden doorgebeld, maar –om fouten te voorkomen– worden geappt. Dat is nu goed misgegaan.
Het dramatische verloop in Iowa zorgt ervoor dat binnen de Democratische partij de vraag steeds luider klinkt of de verkiezingskalender moet worden aangepast. Partijleden vinden dat Iowa met zijn positie als eerste in de verkiezingsrace een te zwaar stempel zet op het verdere verloop van de verkiezingen. Wie daar wint, heeft een voorsprong.
Critici vinden de start in Iowa niet juist, omdat het als agrarische staat, met een beperkt aantal steden en ook weinig niet-blanken, onvoldoende representatief is. „Iowa en New Hampshire zijn prachtige staten met geweldige mensen”, zei vooraanstaand partijlid en voormalig minster Juilan Castro al in november. „Maar ze zijn ook niet een afspiegeling van de diversiteit van ons land, en zeker niet een afspiegeling van de diversiteit van de Democratische Partij.”
Om de volgorde van staten op de kalender van de voorverkiezingen te veranderen, hebben de Democraten overigens ook de medewerking van de Republikeinen nodig. Die gaven dinsdag luid en duidelijk te kennen dat dit voor hen niet hoeft. „Het systeem werkt prima”, zei de partijleiding van Iowa. En president Trump? Die heeft nieuwe munitie in zijn verkiezingsstrijd. Dinsdag schamperde hij : „De Democraten? Die kunnen het land absoluut niet regeren. Kijk maar naar Iowa. Ze kunnen zelfs nog geen voorverkiezingen houden.”
